Η δύσκολη ειρήνη της Γάζας

Από τα ξημερώματα του Σαββάτου, η Γάζα περνά σε ένα καθεστώς παύσης πυρός που περισσότερο θυμίζει εύθραυστο ανακωχητήριο παρά σταθερή ειρήνη. Η ισραηλινή κυβέρνηση, ύστερα από μαραθώνια συνεδρίαση και εντονότατες αμερικανικές πιέσεις, άναψε το πράσινο φως για την πρώτη φάση μιας συμφωνίας με έντονη την υπογραφή του Ντόναλντ Τραμπ. Το διακύβευμα δεν είναι μικρό: ανταλλαγή κρατουμένων και ομήρων, αναδιάταξη των ισραηλινών δυνάμεων και ένας μηχανισμός επιτήρησης με αμερικανική παρουσία στο έδαφος — μια εξίσωση που συνδέει την ασφάλεια με την πολιτική νομιμοποίηση.

Για τον Μπενιαμίν Νετανιάχου, η συναίνεση στην εκεχειρία μοιάζει περισσότερο με αναγκαστική επιλογή παρά με στρατηγικό θρίαμβο. Η διεθνής απομόνωση βαραίνει, το εσωτερικό μέτωπο είναι κουρασμένο και διχασμένο, και η Ουάσιγκτον δείχνει αποφασισμένη να κλείσει έναν πόλεμο που φθείρει τους πάντες. Η απόσυρση των ισραηλινών δυνάμεων σε νέα γραμμή ελέγχου, που εξακολουθεί να τους διατηρεί κυρίαρχους σε πάνω από το μισό της Λωρίδας, υπενθυμίζει ότι η «σιωπή των όπλων» δεν ισοδυναμεί με αλλαγή ισορροπιών — τουλάχιστον όχι ακόμη. Η αποστολή περίπου διακοσίων Αμερικανών στρατιωτικών για τον συντονισμό της επιτήρησης της συμφωνίας λειτουργεί ως ασφαλιστική δικλείδα, αλλά και ως πολιτικό μήνυμα: η αμερικανική ομπρέλα δεν είναι θεωρητική.

Gencatan senjata mulai berlaku dan warga Gaza mengucapkan takbir di sepanjang jalan.
Ya Allah, terharu!! pic.twitter.com/A25XQkI5CN

— Mas Gres (@erlanishere) October 10, 2025

Στο Κάιρο, όπου έκλεισε το πρώτο πακέτο, το αμερικανικό πλέγμα πίεσης λειτούργησε παράλληλα με τις διαμεσολαβήσεις Αιγύπτου, Κατάρ και Τουρκίας. Η Χαμάς, εξαντλημένη στρατιωτικά και πολιτικά στριμωγμένη από τους περιφερειακούς της συνομιλητές, αποδέχθηκε έναν οδικό χάρτη που πριν από μήνες θα θεωρούσε αδύνατο. Οι πολιτικές της ηγεσίες εκτός Γάζας δείχνουν να έχουν κατανοήσει πως οι όμηροι, από «διαπραγματευτικό χαρτί», κατέληξαν βαρίδι που νομιμοποιούσε τη συνέχιση των ισραηλινών επιχειρήσεων. Την ίδια ώρα, ο Μαχμούντ Αμπάς σπεύδει να καταγράψει την «ιστορική στιγμή», αναζητώντας ρόλο σε μια επόμενη μέρα που κανείς δεν έχει ακόμη περιγράψει πειστικά.

Το σχέδιο Τραμπ, σε είκοσι σημεία, υπόσχεται συνέχεια: επόμενη φάση με αφοπλισμό της Χαμάς και σταδιακή αποχώρηση του ισραηλινού στρατού, διεθνή επιτροπή «ειρήνης» υπό αμερικανική ομπρέλα, ακόμη και πρόσωπα με δυτικό πολιτικό βάρος για την εποπτεία ενός μεταβατικού σχήματος στη Γάζα. Η αντίδραση από παλαιστινιακές πλευρές είναι ήδη ορατή: η έννοια της «κηδεμονίας» παραμένει κόκκινο πανί. Κι όμως, η κόπωση της περιοχής και η φθορά του Ισραήλ δημιουργούν για πρώτη φορά μετά από καιρό ένα παράθυρο, μικρό αλλά υπαρκτό, για πολιτική μετατόπιση.

Η σημερινή παύση των εχθροπραξιών δεν θυμίζει τις βραχύβιες ανάσες του 2023 ή του 2025. Η Ουάσιγκτον έχει επενδύσει πολιτικό κεφάλαιο, ο Νετανιάχου παίζει την ηγετική του επιβίωση, οι περιφερειακοί μεσολαβητές θέλουν απεγνωσμένα να κλείσουν ένα μέτωπο που λειώνει τη νομιμοποίησή τους στο εσωτερικό. Παρ’ όλα αυτά, τα ερωτήματα παραμένουν βραχώδη: ποια διοίκηση θα αναλάβει τη Γάζα; πώς θα χρηματοδοτηθεί και θα διασφαλιστεί η ανοικοδόμηση; ποιος μηχανισμός θα εγγυηθεί ότι ο αφοπλισμός δεν θα μείνει στα χαρτιά; Και, κυρίως, θα θέλει —και θα μπορεί— ο Τραμπ να μετατρέψει την εικόνα του «διαμεσολαβητή της ειρήνης» σε δομή ανθεκτική στον χρόνο, ή θα περιοριστεί σε μια επικοινωνιακή κορύφωση;

Για την ισραηλινή ηγεσία, το πολιτικό ρίσκο είναι διπλό: μια συμφωνία που καταρρέει θα πυροδοτήσει νέα ένταση και θα ενισχύσει τις ακραίες φωνές που ήδη ακονίζουν τα επιχειρήματά τους. Για τη Χαμάς, το διακύβευμα είναι υπαρξιακό: να αποδείξει στους προστάτες και στο ακροατήριό της ότι μπορεί να διαπραγματεύεται χωρίς να εξαφανίζεται. Για τους κατοίκους της Γάζας, με το πένθος να έχει ξεπεράσει προ πολλού τα όρια μιας γενιάς, η σιωπή των πυρών είναι η πρώτη πραγματική ανάσα — αβέβαιη, αλλά χειροπιαστή.

Η ειρήνη δεν έχει ακόμη κερδηθεί. Όμως, μετά από δύο χρόνια που ισοπέδωσαν μια λωρίδα γης και τις ζωές όσων την κατοικούν, το ρήγμα στον τοίχο της βίας είναι ορατό. Αν θα γίνει πύλη, θα κριθεί στους επόμενους μήνες — στις διαπραγματεύσεις για την επόμενη φάση και στη βούληση των μεγάλων να επωμιστούν κόστος, όχι μόνο να πανηγυρίσουν στιγμές.

Τα πρόσωπα πίσω από τους αριθμούς

Η συμφωνία για την παύση του πυρός συνοδεύεται από την πιο ευαίσθητη υπόσχεση: την επιστροφή όσων κρατούνται ακόμη στα υπόγεια της Γάζας. Οι ισραηλινές αρχές εκτιμούν ότι από τους δεκάδες που απήχθησαν την 7η Οκτωβρίου 2023, είκοσι άνθρωποι παραμένουν ζωντανοί. Η καταγραφή τους δεν είναι απλώς διοικητικό καθήκον· είναι ο τρόπος με τον οποίο μια κοινωνία υπενθυμίζει στον εαυτό της ότι πίσω από τη διπλωματία υπάρχουν συγκεκριμένα πρόσωπα. Ο Αλόν Όχελ, 24 ετών, ταλαντούχος πιανίστας που γλίτωσε από τη σφαγή του φεστιβάλ Nova για να αιχμαλωτιστεί λίγο αργότερα, φέρει ακόμη τραύμα στο μάτι — ένα σημάδι μιας βίας που δεν έμεινε μόνο στη μνήμη. Ο Αριέλ Κούνιο, 28, συνελήφθη μαζί με τη σύντροφό του από το σπίτι τους στη Νιρ Όζ· εκείνη γύρισε, εκείνος όχι, και οι οικογενειακές επιστολές έχουν γίνει ημερολόγιο αναμονής. Ο αδελφός του, Νταβίντ, 35, απήχθη μαζί με τη σύζυγο και τις μικρές δίδυμες κόρες τους· μητέρα και παιδιά γύρισαν, ο πατέρας αγνοείται, και τα παιδικά γενέθλια συνοδεύονται από ευχές που δεν χωρούν σε τούρτες.

Ο Αβινατάν Ορ, 32, αρπάχτηκε την ώρα που οι κάμερες κατέγραφαν την απαγωγή της συντρόφου του, Νόα Αργκαμάνι — μια εικόνα που σφράγισε το πρώτο σοκ εκείνης της ημέρας. Η Νόα διασώθηκε έπειτα από μήνες· ο Αβινατάν παραμένει σύμβολο μιας εκκρεμότητας. Ο Μπαρ Κουπερστάιν, 23, φύλακας στο Nova, έμεινε στον χώρο για να βοηθήσει άλλους να φύγουν· η οικογένειά του ζητά να μη χαθεί από τη δημόσια μνήμη εκείνο το μείγμα θάρρους και ατυχίας. Ο Νιμρόντ Κόεν, 19, στρατιώτης, βρέθηκε αιχμάλωτος όταν το άρμα του ακινητοποιήθηκε — η μητέρα του περιγράφει ένα παιδί εσωστρεφές, που ήξερε να σιωπά περισσότερο από όσο φώναζε.

Κάποιοι όμηροι βρίσκονται στο κέντρο ιστοριών που συνδέουν χώρες και κοινότητες. Ο Μπιπίν Τζόσι, 24, φοιτητής από το Νεπάλ, βρέθηκε στη λάθος πλευρά της ιστορίας έναν μήνα αφότου έφτασε στο Ισραήλ· ένα βίντεο τον είχε δείξει ζωντανό, και από τότε η οικογένειά του κρατά αυτήν την εικόνα ως απόδειξη ελπίδας. Ο Μαξίμ Χέρκιν, 37, μετανάστης από την Ουκρανία, ήταν ο άνθρωπος πάνω στον οποίο στηριζόταν η οικογένεια στο Τιράτ Καρμέλ — μια καθημερινότητα που κόπηκε απότομα στο φεστιβάλ όπου βρέθηκε την τελευταία στιγμή. Άλλοι, όπως ο Εϊτάν Χορν, 38, απήχθησαν μαζί με συγγενείς — ο αδελφός του επέστρεψε και αφηγείται υπόγειες μέρες με εκρήξεις τόσο κοντά που η γη έτρεμε. Ο Εϊτάν Μορ, 25, φύλακας στο Nova, είχε προλάβει να πει στη μητέρα του πως δεν θα ήθελε την ελευθερία του να αγοραστεί με βαρύ τίμημα· μια ηθική πρόταση που, όσο κι αν πονά, επιστρέφει στις δημόσιες συζητήσεις κάθε φορά που οι λίστες ανταλλαγών ανοίγουν.

Υπάρχουν επίσης ιστορίες αδελφικών δεσμών και φιλιών που διαλύθηκαν μέσα σε λίγα λεπτά. Οι δίδυμοι Γκάλι και Ζιβ Μπέρμαν, 28, εξαφανίστηκαν από το Κφαρ Άζα· η φίλη τους κατάφερε να γυρίσει, εκείνοι παραμένουν σκιές σε ένα σπίτι που δεν είναι πια το ίδιο. Ο Εβιατάρ Νταβίντ, 24, μουσικός, φέρεται να έχει χάσει σχεδόν το μισό του βάρος στην αιχμαλωσία· ο φίλος του, Γκάι Γκιλμπόα-Νταλάλ, παρουσιάστηκε σε βίντεο υπό καταναγκασμό — εικόνες που κανείς δεν θέλει να ξαναδεί, αλλά όλοι ξέρουν ότι υπάρχουν.

Στο ίδιο παζλ εντάσσονται ο Ματάν Άνγκρεστ, 22, στρατιώτης που άρπαξαν μέσα από το άρμα του· ο Ματάν Ζανγκάουκερ, 25, του οποίου η μητέρα απευθύνθηκε με οργή στον πρωθυπουργό· ο Όμρι Μιράν, 48, πατέρας δύο παιδιών που έμειναν πίσω σε ένα κιμπούτς ερειπωμένο· ο Ρομ Μπρασλάβσκι, 21, που εμφανίστηκε ξανά σε βίντεο της Ισλαμικής Τζιχάντ, αδύναμος, θυμίζοντας ότι κάθε καθυστέρηση έχει κόστος. Και, ακόμη, ο Σεγκέβ Καλφόν, 27, που η οικογένειά του ταξίδεψε μέχρι τη Νέα Υόρκη για μια προσευχή σε τάφο ραβίνου· ο Ταμίρ Νιμρόντι, 20, στρατιώτης για τον οποίο οι αρχές δεν μπορούν να μιλήσουν με βεβαιότητα· ο Γιόσεφ-Χάιμ Οχάνα, 25, μπάρμαν που μετέτρεψε τη νύχτα του σε αποστολή διάσωσης πριν χαθεί κι ο ίδιος.

Η απαρίθμηση μοιάζει ατελείωτη, αλλά ο σκοπός της είναι ένας: να απογυμνώσει την πολιτική από την αφαίρεση. Η εκεχειρία κρίνεται και από το αν αυτοί οι άνθρωποι θα γυρίσουν — και πότε. Για τις οικογένειές τους, κάθε ημέρα έχει το βάρος ενός μήνα· για την ισραηλινή κοινωνία, το κλείσιμο αυτού του κύκλου είναι προϋπόθεση για οποιαδήποτε σοβαρή συζήτηση περί «τέλους του πολέμου». Για τη Γάζα, το να σταματήσει να είναι τόπος εξαφάνισης και να γίνει τόπος επιστροφής θα είναι το πρώτο σημάδι ότι η πολιτική μπορεί, επιτέλους, να νικήσει τη λογική της σύγκρουσης.