Κρυφές επιβαρύνσεις στα ασφάλιστρα ζωής

Σημαντικές, αλλά συχνά αθέατες, οικονομικές επιβαρύνσεις κρύβονται πίσω από την επιλογή πληρωμής ασφαλίστρων ζωής σε δόσεις, όπως επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Δημήτρης Σπυράκος, δικηγόρος, διδάκτωρ Νομικής και πρώην γενικός γραμματέας Καταναλωτή. Ο ίδιος, με πολυετή εμπειρία στο ποινικό, ιδιωτικό και καταναλωτικό δίκαιο, προειδοποιεί ότι η πρακτική αυτή μπορεί να επιβαρύνει τον ασφαλισμένο με πραγματικό επιτόκιο που φτάνει –ή και υπερβαίνει– το 12%, χωρίς να υπάρχει σαφής ενημέρωση. Όπως εξηγεί ο κ. Σπυράκος, πολλές ασφαλιστικές εταιρείες εφαρμόζουν προσαύξηση έως 3% στο συνολικό ασφάλιστρο, όταν αυτό δεν καταβάλλεται εφάπαξ, αλλά σε δύο ή περισσότερες δόσεις. Το ποσοστό αυτό φαίνεται μικρό, ωστόσο υπολογίζεται επί ολόκληρου του ασφαλίστρου και όχι επί του ποσού που ουσιαστικά «πιστώνεται». Για παράδειγμα, στην περίπτωση δύο εξαμηνιαίων δόσεων, η πίστωση αφορά μόνο τη δεύτερη δόση και για διάστημα έξι μηνών. Παρ’ όλα αυτά, η προσαύξηση επιβάλλεται επί του συνόλου. «Το αποτέλεσμα είναι το πραγματικό επιτόκιο να εκτοξεύεται, αφού η χρέωση αντιστοιχεί σε τόκο προκαταβολικά καταβληθέντα», εξηγεί.

Ο κ. Σπυράκος χαρακτηρίζει την πρακτική αυτή αθέμιτη και αδιαφανή, υπογραμμίζοντας ότι οι ασφαλιστικές εκμεταλλεύονται τη σχέση εμπιστοσύνης με τον πελάτη, χωρίς να αναλαμβάνουν ουσιαστικό πιστωτικό ρίσκο. Σε περίπτωση καθυστέρησης, διατηρούν το δικαίωμα καταγγελίας της σύμβασης και διακοπής της κάλυψης. «Το πρόβλημα δεν είναι μόνο οικονομικό, αλλά θεσμικό», τονίζει. «Ο καταναλωτής δεν ενημερώνεται για το πραγματικό κόστος της πίστωσης, κάτι που αντίκειται στις αρχές της καλής πίστης και στις προβλέψεις της ευρωπαϊκής νομοθεσίας για την καταναλωτική πίστη». Η σχετική Οδηγία 2008/48/ΕΚ, όπως και η νεότερη Οδηγία 2023/2225, που αναμένεται να τεθεί σε ισχύ, απαιτούν πλήρη διαφάνεια σε κάθε μορφή πίστωσης – ακόμη κι όταν αυτή παρέχεται έμμεσα, μέσω ευκολιών πληρωμής. Σύμφωνα με τον πρώην γενικό γραμματέα Καταναλωτή, η πρακτική αυτή οδηγεί πολλούς ασφαλισμένους σε επιλογές που δεν θα έκαναν αν γνώριζαν το πραγματικό κόστος. «Οι ασφαλιστικές ουσιαστικά προσφέρουν πίστωση, χωρίς να δηλώνουν ούτε το ύψος της ούτε το επιτόκιο. Πρόκειται για μορφή κρυφής χρηματοδότησης, που παραπλανά τον καταναλωτή», σημειώνει.

Τι αλλάζει με τη νέα ευρωπαϊκή οδηγία

Η Οδηγία 2023/2225 φέρνει πιο αυστηρούς κανόνες για την ενημέρωση των πολιτών. Όπως επισημαίνει ο κ. Σπυράκος, οι ασφαλιστικές εταιρείες θα υποχρεούνται πλέον να:

• ενημερώνουν με σαφήνεια τον καταναλωτή ότι πρόκειται για πίστωση,

• αποκαλύπτουν πλήρως το ποσό και τη διάρκεια της πίστωσης,

• παρουσιάζουν αναλυτικά το πραγματικό ετήσιο επιτόκιο (APR), ώστε ο πελάτης να γνωρίζει το συνολικό κόστος της επιλογής του.

Η συμμόρφωση με αυτές τις αρχές, προσθέτει, δεν προστατεύει μόνο τον ασφαλισμένο, αλλά ενισχύει και την αξιοπιστία της ασφαλιστικής αγοράς, μειώνοντας τις στρεβλώσεις και το κόστος για όσους έχουν πραγματική ανάγκη πίστωσης. Ο Δημήτρης Σπυράκος υπογραμμίζει ότι η εποχή της ασάφειας πρέπει να περάσει οριστικά. «Η διαφάνεια δεν είναι πολυτέλεια αλλά προϋπόθεση εμπιστοσύνης», αναφέρει χαρακτηριστικά. «Οι εταιρείες οφείλουν να λειτουργούν με ευθύνη απέναντι στους ασφαλισμένους, παρουσιάζοντας καθαρά τους όρους και το πραγματικό κόστος των προϊόντων τους». Με τις νέες ευρωπαϊκές ρυθμίσεις να βρίσκονται προ των πυλών, το στοίχημα για την ασφαλιστική αγορά είναι πλέον σαφές: να αφήσει πίσω της τις «γκρίζες ζώνες» των χρεώσεων και να επενδύσει σε ειλικρίνεια, ενημέρωση και εμπιστοσύνη.