Κληρονομικό Δίκαιο αλλαγές: Νέα δεδομένα μετά από 80 χρόνια

Σημαντικές αλλαγές, τις πρώτες εδώ και οκτώ δεκαετίες, παρουσίασε ο Υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Φλωρίδης μιλώντας στο ΕΡΤnews. Όπως τόνισε, οι νέες ρυθμίσεις «προσαρμόζουν τον Αστικό Κώδικα στα σύγχρονα κοινωνικά και οικονομικά δεδομένα», δημιουργώντας ένα πιο δίκαιο και λειτουργικό πλαίσιο για τους κληρονόμους, τους διαθέτες και τις οικογένειες που βρίσκονται αντιμέτωπες με σύνθετες κληρονομικές διαδικασίες. Κεντρικό στοιχείο της μεταρρύθμισης είναι η προστασία των κληρονόμων από χρέη που ξεπερνούν την αξία της κληρονομιάς. Με το νέο σύστημα, οι κληρονόμοι δεν θα κινδυνεύουν να χάσουν δική τους περιουσία, καθώς οι υποχρεώσεις περιορίζονται αποκλειστικά στην αξία των περιουσιακών στοιχείων που κληρονομούνται. Ο Υπουργός εξήγησε ότι διαγράφεται κάθε οφειλή που υπερβαίνει αυτό το όριο, βάζοντας τέλος σε τραγικές περιπτώσεις οικογενειών που βρέθηκαν να χρωστούν υπέρογκα ποσά λόγω καθυστερημένων αποποιήσεων ή λανθασμένων εκτιμήσεων. Για πρώτη φορά εισάγεται στη χώρα μας ο θεσμός των κληρονομικών συμβάσεων. Ο διαθέτης μπορεί εν ζωή να συμφωνήσει με τους κληρονόμους του τον τρόπο κατανομής της περιουσίας του, με συμβολαιογραφική πράξη που δεν μπορεί να ανακληθεί. Η διαδικασία αυτή αποτρέπει μεταθανάτιες συγκρούσεις, προστατεύει επιχειρήσεις και εξασφαλίζει ομαλή διαδοχή. Παράλληλα, θεσμοθετείται η δυνατότητα εν ζωή οικονομικής ενίσχυσης ενός παιδιού με αντάλλαγμα την παραίτησή του από μελλοντικά κληρονομικά δικαιώματα, ώστε να μην υπάρξουν διεκδικήσεις διπλής ωφέλειας.

Αλλαγές έρχονται και στη νόμιμη μοίρα. Όταν υπάρχει ένα παιδί, ο επιζών σύζυγος θα λαμβάνει πλέον το ένα τρίτο της κληρονομιάς αντί του ενός τετάρτου, λόγω των αυξημένων αναγκών στήριξης. Σε περίπτωση περισσοτέρων παιδιών, διατηρείται η σημερινή αναλογία. Επιπλέον, ιδρύματα και επιχειρήσεις που λαμβάνουν περιουσία μέσω διαθήκης θα μπορούν να αποζημιώνουν τους δικαιούχους της νόμιμης μοίρας χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η λειτουργία τους, ακόμη και με πώληση περιουσιακών στοιχείων όταν δεν υπάρχουν διαθέσιμα χρήματα. Ιδιαίτερη σημασία έχει και η νέα πρόβλεψη για όσους συμβιώνουν χωρίς γάμο ή σύμφωνο συμβίωσης.

Ο επιζών σύντροφος θα έχει πλέον το δικαίωμα να παραμείνει για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα στην κοινή κατοικία μετά τον θάνατο του συντρόφου του, ώστε να μη βρεθεί ξαφνικά άστεγος. Παράλληλα, απαγορεύεται η μεταβίβαση περιουσιών μέσω διαθήκης σε εργαζόμενους ή διοικητικά στελέχη δομών φροντίδας, εκτός εάν πρόκειται για κατ’ οίκον φροντίδα και μόνο υπό αυστηρές προϋποθέσεις. Οι ιδιόχειρες διαθήκες δεν καταργούνται, αλλά πλέον για να ισχύσουν θα πρέπει να κηρύσσονται κύριες από δικαστήριο. Σε περιπτώσεις αμφιβολίας θα διατάσσεται γραφολογική πραγματογνωμοσύνη. Επιπλέον, στις περιπτώσεις θανάτων χωρίς κληρονόμους αποτρέπεται η εμφάνιση «διαθηκών από το πουθενά», καθώς η περιουσία θα περιέρχεται στο Δημόσιο εκτός αν υπάρχει συμβιών σύντροφος.

Ο κ. Φλωρίδης αναφέρθηκε και στη σημαντική μείωση των χρόνων απονομής δικαιοσύνης. Με τη συγχώνευση Πρωτοδικείων και Ειρηνοδικείων, στην Αθήνα ο χρόνος έκδοσης μιας απόφασης μειώθηκε από τέσσερα χρόνια σε ενάμιση, ενώ στην υπόλοιπη χώρα οι χρόνοι έχουν πέσει κάτω από τις 280 ημέρες. Αντίστοιχη πρόοδος έχει γίνει και στη δημοσίευση διαθηκών, όπου χάρη στη νέα ψηφιακή πλατφόρμα των συμβολαιογράφων ο χρόνος από τις 400 ημέρες μειώθηκε στις 7. Η μεταρρύθμιση αποτελεί τη μεγαλύτερη αλλαγή στο κληρονομικό δίκαιο εδώ και γενιές και αναμένεται να εξορθολογήσει ουσιαστικά τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζονται οι πολίτες την κληρονομιά και τη διαδοχή περιουσίας στην Ελλάδα.