Ιστορική καμπή στη Γάζα: Ισραήλ και Χαμάς δηλώνουν έτοιμοι για συμφωνία υπό τον Τραμπ

Σε μια εξέλιξη που προκάλεσε ανάμεικτα συναισθήματα ανακούφισης και σκεπτικισμού, το Ισραήλ δήλωσε ότι είναι έτοιμο να συνεργαστεί με τον πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα, λίγες μόλις ώρες αφότου η Χαμάς ανακοίνωσε πως είναι πρόθυμη να απελευθερώσει όλους τους Ισραηλινούς ομήρους. Η αιφνιδιαστική αυτή εξέλιξη, που ήρθε ύστερα από το τελεσίγραφο του Τραμπ προς τη Χαμάς και τη μερική αποδοχή της οργάνωσης, άνοιξε ένα παράθυρο ελπίδας για τον τερματισμό μιας διετούς αιματηρής σύγκρουσης. Παρά ταύτα, παραμένει αβέβαιο πότε και με ποιον τρόπο θα γίνουν τα πρώτα ουσιαστικά βήματα εφαρμογής του σχεδίου. Στην απάντησή της προς τον Αμερικανό πρόεδρο, η Χαμάς γνωστοποίησε ότι αποδέχεται το πλαίσιο που παρουσίασε ο Τραμπ στην Ουάσιγκτον, παρουσία του Μπενιαμίν Νετανιάχου, το οποίο προβλέπει την απελευθέρωση όλων των Ισραηλινών ομήρων με αντάλλαγμα την αποφυλάκιση 250 Παλαιστινίων που εκτίουν ισόβια και ακόμη 1.700 κρατουμένων που συνελήφθησαν μετά την έναρξη του πολέμου. Ωστόσο, η οργάνωση έθεσε μια σειρά από όρους που αφορούν τις «προϋποθέσεις στο έδαφος» για την ανταλλαγή, εκφράζοντας ετοιμότητα για έμμεσες διαπραγματεύσεις με το Ισραήλ.

Η Χαμάς δεν απάντησε ευθέως στις απαιτήσεις του σχεδίου που ζητούν πλήρη αφοπλισμό και αποκλεισμό της από τη μελλοντική διοίκηση της Γάζας. Αντίθετα, επισήμανε ότι ζητήματα όπως το μέλλον της περιοχής και τα «αυθεντικά δικαιώματα του παλαιστινιακού λαού» πρέπει να εξεταστούν «σε ένα ευρύ παλαιστινιακό εθνικό πλαίσιο στο οποίο θα συμμετάσχει και η ίδια». Αυτή η διατύπωση προκάλεσε επιφυλάξεις στην ισραηλινή πλευρά, η οποία, πέντε ώρες μετά την ανακοίνωση της Χαμάς, απάντησε με μια λακωνική δήλωση του γραφείου Νετανιάχου ότι το Ισραήλ είναι έτοιμο για την «άμεση απελευθέρωση όλων των ομήρων» και θα συνεργαστεί με τον Λευκό Οίκο «για τον τερματισμό του πολέμου σύμφωνα με τις αρχές του Ισραήλ και το όραμα του προέδρου Τραμπ».

Παράλληλα, οι ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις ανακοίνωσαν ότι έχουν λάβει οδηγίες να προετοιμαστούν για την πρώτη φάση εφαρμογής του σχεδίου Τραμπ, που αφορά την απελευθέρωση των ομήρων, διατηρώντας όμως αυξημένη ετοιμότητα για την αντιμετώπιση πιθανών απειλών. Η αβεβαιότητα γύρω από τον ρόλο της Χαμάς στη μεταπολεμική Γάζα και η έλλειψη σαφούς μηχανισμού αφοπλισμού παραμένουν τα βασικά εμπόδια στη συμφωνία, τη στιγμή που η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί με συγκρατημένη αισιοδοξία την προοπτική ενός τέλους στον πιο παρατεταμένο και αιματηρό πόλεμο των τελευταίων δεκαετιών.

Σύμφωνα με αποκλειστικό ρεπορτάζ της Wall Street Journal, η Χαμάς, αν και επισήμως δηλώνει ότι αποδέχεται το μεγαλύτερο μέρος του σχεδίου Τραμπ, εμφανίζεται βαθιά διχασμένη στο εσωτερικό της. Η πολιτική της πτέρυγα, που δρα εκτός Γάζας, φέρεται να είναι πρόθυμη να διαπραγματευτεί, ενώ η στρατιωτική πτέρυγα απορρίπτει τους όρους, θεωρώντας ότι συνιστούν παράδοση. Το σχέδιο Τραμπ προβλέπει δύο βασικές δεσμεύσεις: την πλήρη αποστρατιωτικοποίηση της Χαμάς και την απελευθέρωση, εντός 72 ωρών, των 48 Ισραηλινών ομήρων που εξακολουθούν να κρατούνται – ζωντανών και νεκρών.

Παρά τη δημόσια αποδοχή, η ανακοίνωση της Χαμάς άφησε πολλά ανοιχτά, κάνοντας λόγο για «διαπραγμάτευση επί των λεπτομερειών». Ο ανώτατος διαπραγματευτής Χαλίλ αλ-Χάγια και άλλοι πολιτικοί αξιωματούχοι πιέζουν για συμφωνία, ωστόσο έχουν περιορισμένη επιρροή στους διοικητές της Γάζας. Ο νέος ηγέτης της στρατιωτικής πτέρυγας, Εζεντίν Αλ-Χαντάντ, φέρεται να εξετάζει την παράδοση βαρέων όπλων σε Αίγυπτο και ΟΗΕ, διατηρώντας όμως ελαφρύ οπλισμό. Οι μαχητές στο πεδίο, ιδιαίτερα οι νεότεροι που έχουν χάσει συγγενείς και σπίτια, θεωρούν αδιανόητο να εγκαταλείψουν τον αγώνα τους.

Ο Ντόναλντ Τραμπ, βλέποντας στο σχέδιό του την ευκαιρία για μια ιστορική συμφωνία ειρήνης στη Μέση Ανατολή, κάλεσε το Ισραήλ να αναστείλει τους βομβαρδισμούς προκειμένου να εξασφαλιστεί η ασφαλής απελευθέρωση των ομήρων. Ο Μπενιαμίν Νετανιάχου απάντησε θετικά, διατηρώντας ωστόσο τον απόλυτο έλεγχο των στρατιωτικών επιχειρήσεων και επαναλαμβάνοντας ότι η ασφάλεια του Ισραήλ παραμένει αδιαπραγμάτευτη. Η Χαμάς, αποδυναμωμένη στρατιωτικά και πολιτικά, έχει χάσει τους περισσότερους ανώτερους ηγέτες της και χιλιάδες μαχητές. Οι νέοι στρατολογημένοι είναι άπειροι και συχνά απείθαρχοι, ενώ η έλλειψη πόρων περιορίζει δραστικά τη συνοχή της οργάνωσης. Αυτός ο κατακερματισμός, σύμφωνα με αναλυτές, εξηγεί την αμφισημία των ανακοινώσεων, καθώς η Χαμάς επιχειρεί να κερδίσει χρόνο.

Ταυτόχρονα, χώρες όπως το Κατάρ, η Αίγυπτος και η Τουρκία αυξάνουν την πίεση προς την ηγεσία της Χαμάς, προειδοποιώντας ότι σε περίπτωση απόρριψης του σχεδίου θα αποσύρουν τη διπλωματική και οικονομική στήριξή τους. Ακόμη κι αν η πολιτική πτέρυγα συμφωνήσει, κανείς δεν είναι βέβαιος αν η στρατιωτική θα τηρήσει τη δέσμευση. Η Χαμάς βρίσκεται μπροστά σε ένα ιστορικό δίλημμα. Αν αποδεχθεί τον αφοπλισμό, κινδυνεύει με διάσπαση και απώλεια επιρροής προς πιο ακραίες οργανώσεις, όπως η Ισλαμική Τζιχάντ. Αν τον απορρίψει, θα χάσει τη διεθνή στήριξη και θα παραμείνει εκτεθειμένη στη συνεχιζόμενη ισραηλινή πίεση. Όπως δήλωσε πρώην ανώτατος Ισραηλινός αξιωματούχος, «ίσως για πρώτη φορά στη διάρκεια αυτού του πολέμου, η Χαμάς αρχίζει να αντιλαμβάνεται ότι κινδυνεύει πραγματικά να εξαφανιστεί».