Χαμάς, εκτελέσεις στην Παλαιστίνη: Η επόμενη μέρα μιας εύθραυστης ειρήνης

Ο πόλεμος στη Γάζα μπορεί να τελείωσε, αλλά η ειρήνη δεν έχει ακόμη φτάσει. Έναν χρόνο μετά το τέλος των εχθροπραξιών, η παλαιστινιακή Λωρίδα ζει μια νέα, εσωτερική κρίση: η Χαμάς, η οργάνωση που κυβερνά τη Γάζα από το 2007, στρέφει τώρα τα όπλα της προς το εσωτερικό, επιχειρώντας να επαναβεβαιώσει την κυριαρχία της απέναντι σε φατρίες και οικογένειες που αμφισβητούν την εξουσία της. Το πιο σοκαριστικό επεισόδιο σημειώθηκε στην περιοχή αλ-Σάμπρα της Γάζα Σίτι, όπου, σύμφωνα με βίντεο που επαληθεύτηκε από διεθνή μέσα όπως το CNN και το BBC, ένοπλοι της Χαμάς εκτέλεσαν οκτώ άνδρες σε δημόσια θέα, παρουσία πλήθους που παρακολουθούσε σιωπηλά. Οι άνδρες αυτοί, με δεμένα τα μάτια και εμφανή σημάδια ξυλοδαρμού, κατηγορήθηκαν ως «συνεργάτες του Ισραήλ» — χωρίς να δοθούν στοιχεία που να τεκμηριώνουν τους ισχυρισμούς. Η παλαιστινιακή οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων Al-Mezan χαρακτήρισε το γεγονός «εξωδικαστική εκτέλεση πολιτών» και κάλεσε σε ανεξάρτητη διερεύνηση των περιστατικών. Το γραφείο του Παλαιστίνιου προέδρου Μαχμούντ Αμπάς κατήγγειλε τις εκτελέσεις ως «αποτρόπαια εγκλήματα» και «κατάφωρη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», τονίζοντας ότι «η Χαμάς θα λογοδοτήσει για τις πράξεις της».

Η οργάνωση, μέσω της παραστρατιωτικής της δύναμης «Radaa» (Αποτροπή), υποστήριξε ότι οι εκτελέσεις αποτελούν μέρος «ευρείας επιχείρησης ασφαλείας» για τη σύλληψη «παρανόμων και συνεργατών του εχθρού». Ωστόσο, ανεξάρτητες πηγές στη Γάζα αναφέρουν ότι η ένταση ξεκίνησε μετά από ένοπλη σύγκρουση μεταξύ της Χαμάς και της οικογένειας Νταγκμούς — μιας από τις ισχυρότερες φατρίες του θύλακα, η οποία φέρεται να αρνήθηκε να παραδώσει συγγενείς που κατηγορήθηκαν για συνεργασία με το Ισραήλ. Η οικογένεια κατηγορεί τη Χαμάς για «σφαγές, εμπρησμούς και βασανισμούς» και υποστηρίζει ότι δεκάδες μέλη της δολοφονήθηκαν, μεταξύ των οποίων και παιδιά. Στις μάχες που ακολούθησαν, 52 μέλη της φατρίας Νταγκμούς σκοτώθηκαν, καθώς και 12 μαχητές της Χαμάς, σύμφωνα με πηγές από τη Γάζα. Διεθνή μέσα, όπως το Ynet News και η Jerusalem Post, μετέδωσαν ότι οι δυνάμεις της Χαμάς χρησιμοποίησαν ακόμη και ασθενοφόρα για να εισβάλουν σε περιοχές των αντιπάλων, ενώ βίντεο στα κοινωνικά δίκτυα φέρεται να δείχνουν ένοπλους να παρασύρουν αιχμαλώτους στους δρόμους. Οι σκηνές αυτές, αν και δεν έχουν επιβεβαιωθεί πλήρως, ενισχύουν την εικόνα μιας οργάνωσης που προσπαθεί με κάθε τρόπο να ανακτήσει τον πλήρη έλεγχο.

«Εμφύλιος φόβου»

Σύμφωνα με τον Παλαιστίνιο δικηγόρο και διαμεσολαβητή Μοχάμεντ Χαντιέχ, η Γάζα ζει μια από τις πιο εύθραυστες περιόδους της. «Οι άνθρωποι φοβούνται ότι πλησιάζει εμφύλιος. Η βία έχει ξεκινήσει και εξαπλώνεται από γειτονιά σε γειτονιά», προειδοποιεί. Η κοινωνική συνοχή της περιοχής έχει διαλυθεί. Οι πολίτες, εξουθενωμένοι από δύο χρόνια πολέμου, ζουν μέσα στον τρόμο, φοβούμενοι τόσο την εκδίκηση της Χαμάς όσο και το ενδεχόμενο νέας ισραηλινής επέμβασης. Πολλοί δηλώνουν ότι, αν και δεν υποστηρίζουν την οργάνωση, τη θεωρούν τη μόνη δύναμη που μπορεί να αποτρέψει το χάος. «Είναι μια ψευδής σταθερότητα, βασισμένη στον φόβο», είπε χαρακτηριστικά ο 64χρονος κάτοικος της Γάζας, Φαλάχ Μάσρι.

Σε πολιτικό επίπεδο, οι Ηνωμένες Πολιτείες εμφανίζονται να επιλέγουν στάση ανοχής απέναντι στη Χαμάς. Ο Ντόναλντ Τραμπ, που ταξίδεψε πρόσφατα στην περιοχή προωθώντας το ειρηνευτικό του σχέδιο, παραδέχθηκε ότι είχε εγκρίνει «προσωρινή ανάπτυξη δυνάμεων της Χαμάς για τη διατήρηση της τάξης». «Έχουν χάσει δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους. Θέλουν να σταματήσουν τα προβλήματα. Νομίζω πως θα τα καταφέρουν — αλλά ποιος ξέρει;» δήλωσε χαρακτηριστικά. Το Ισραήλ, από την πλευρά του, καταδίκασε τις εκτελέσεις μέσω ανακοίνωσης του υπουργείου Εξωτερικών: «Η Χαμάς κυβερνά με τον φόβο, εκτελεί πολίτες και βασανίζει διαφωνούντες. Αυτό δεν είναι αντίσταση· είναι τυραννία». Παράλληλα, επιμένει ότι η μόνη βιώσιμη λύση είναι ο πλήρης αφοπλισμός της οργάνωσης. Αναλυτές της περιοχής εκτιμούν ότι η Χαμάς εκμεταλλεύεται την εκεχειρία για να ανασυνταχθεί πολιτικά. Αν και έχει χάσει μεγάλο μέρος του οπλοστασίου της και αρκετές ηγετικές φυσιογνωμίες, προσπαθεί να ανακτήσει την εσωτερική της συνοχή και να αποτρέψει τη δημιουργία εναλλακτικών κέντρων ισχύος.

Η Jerusalem Post σημειώνει ότι, από τότε που υπογράφηκε η εκεχειρία στο Σινά, η οργάνωση εμφανίζεται αποφασισμένη να παρουσιάσει τον εαυτό της ως «νικήτρια δύναμη» και όχι ως ηττημένη πλευρά που θα παραδώσει την εξουσία. Δημόσιες παρελάσεις ενόπλων, αυστηροί έλεγχοι και συλλήψεις αντιφρονούντων συνθέτουν την εικόνα μιας διοίκησης που επανέρχεται με σκληρότερη πυγμή. Στην κορυφή των αντιπάλων της βρίσκονται οι φατρίες Νταγκμούς και Αμπού Σάμπρα, αλλά και μικρότερες ομάδες στη Χαν Γιούνις και τη Σατζάγια που διατηρούν δίαυλους επικοινωνίας με το Ισραήλ ή την Παλαιστινιακή Αρχή. Η Χαμάς επιχειρεί να τις εξουδετερώσει προτού αποκτήσουν πολιτικό βάρος.

Η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί τις εξελίξεις χωρίς ξεκάθαρη στρατηγική. Οι ΗΠΑ και η Αίγυπτος επιδιώκουν να διατηρηθεί η εκεχειρία, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση ζητεί ανεξάρτητη διερεύνηση των εκτελέσεων και προστασία των αμάχων. Ωστόσο, καμία μεγάλη δύναμη δεν φαίνεται διατεθειμένη να εμπλακεί άμεσα στη Γάζα, αφήνοντας τον πληθυσμό εγκλωβισμένο ανάμεσα σε μια καταρρέουσα διοίκηση και την απουσία διεθνούς παρέμβασης. Ο πολιτικός αναλυτής Χασάν Αμπού Χανίεχ υπογραμμίζει ότι η οργάνωση «είναι πιο αδύναμη στρατιωτικά, αλλά πιο επιθετική πολιτικά». Σύμφωνα με τον ίδιο, «η Χαμάς θέλει να δείξει ότι εξακολουθεί να είναι η μόνη αρχή στη Γάζα, ακόμη κι αν αυτό σημαίνει να επιβάλει την τάξη με τη βία».

Σε δηλώσεις του στην εκπομπή ΕΔΩ του ONE, ο καθηγητής και εκπρόσωπος των Παλαιστινίων στην Ελλάδα, Λατίφ Νταρουίς, υποστήριξε ότι «όσοι συνεργάζονται με τον εχθρό πρέπει να καταλήγουν εκεί», εννοώντας πως η Χαμάς αντιμετωπίζει ως προδοσία κάθε συνεργασία με το Ισραήλ. Ο ίδιος πρόσθεσε ότι η οργάνωση θεωρεί τις επιχειρήσεις της «αναγκαία μέτρα αποτροπής» για την αποκατάσταση της τάξης. Η δήλωσή του προκάλεσε αντιδράσεις, με αρκετούς αναλυτές να τη θεωρούν ενδεικτική της βαθιάς πόλωσης που επικρατεί όχι μόνο στη Γάζα αλλά και στους κόλπους της παλαιστινιακής διασποράς.

Από το 41:25 και μετά

Η επόμενη μέρα

Το ειρηνευτικό σχέδιο Τραμπ προβλέπει αμνηστία για τα μέλη της Χαμάς που θα καταθέσουν τα όπλα και θα αποδεχθούν τη συνύπαρξη υπό διεθνή επιτήρηση. Ωστόσο, οι τελευταίες εξελίξεις δείχνουν πως η οργάνωση δεν προτίθεται να εγκαταλείψει την εξουσία, τουλάχιστον όσο μπορεί να τη διατηρήσει με στρατιωτικά μέσα. Η Παλαιστινιακή Αρχή παραμένει ουσιαστικά απούσα από τη Γάζα, ενώ το Ισραήλ δηλώνει πως δεν πρόκειται να αναλάβει διοικητικό ρόλο. Το αποτέλεσμα είναι ένα πολιτικό κενό που γεμίζει ξανά με φόβο, αυθαιρεσία και οπλισμένους άνδρες στους δρόμους. Σήμερα, οι μαχητές της Χαμάς φυλάσσουν διασταυρώσεις, ελέγχουν πολίτες και προσπαθούν να επιβάλουν μια εύθραυστη ηρεμία. Οι κάτοικοι περπατούν σκυφτοί, αποφεύγοντας να μιλήσουν. Η σιωπή που ακολουθεί τις εκτελέσεις είναι, προς το παρόν, η μόνη μορφή ειρήνης που γνωρίζει η Γάζα.