Τι αγοράζουν οι Έλληνες: Η έρευνα του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών

Οι συνεχείς αυξήσεις στις τιμές των προϊόντων καθημερινής χρήσης επηρεάζουν σημαντικά τις αγοραστικές συνήθειες των καταναλωτών, όπως αποκαλύπτει η ετήσια έρευνα του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών υπό την επιστημονική επίβλεψη του καθηγητή Γεωργίου Μπάλτα. Η έρευνα καταγράφει τις αλλαγές στην καταναλωτική συμπεριφορά, τις αντιλήψεις για τις ανατιμήσεις και τις προσδοκίες για το μέλλον. Πάνω από τους μισούς καταναλωτές μειώνουν τις αγορές τους και επιλέγουν φθηνότερα προϊόντα, ενώ ένας στους τρεις περιορίζει τη χρήση ενέργειας, μειώνοντας τη θέρμανση και την κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος. Παράλληλα, καταγράφεται ισχυρή στροφή προς τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας, τα οποία σημειώνουν ιστορικό ρεκόρ πωλήσεων. Πάνω από το 30% των προϊόντων που αγοράζονται ανήκουν σε αυτή την κατηγορία, με την αποδοχή τους από τους καταναλωτές να βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα. Το κίνημα «Made in Greece» ενισχύει περαιτέρω τη δυναμική της ιδιωτικής ετικέτας, καθώς μεγάλο ποσοστό αυτών των προϊόντων παράγεται στην Ελλάδα. Το γεγονός ότι οι καταναλωτές στρέφονται ολοένα και περισσότερο σε προϊόντα ελληνικής παραγωγής συμβάλλει όχι μόνο στη στήριξη της εγχώριας οικονομίας, αλλά και στη διατήρηση θέσεων εργασίας. Η πλειονότητα των καταναλωτών θεωρεί ότι η αγορά ελληνικών προϊόντων βοηθά στη μείωση της ανεργίας και στηρίζει την παραγωγή της χώρας.

Η έρευνα δείχνει επίσης ότι σχεδόν επτά στους δέκα καταναλωτές θεωρούν πως η κύρια ευθύνη για τις αυξήσεις στις τιμές ανήκει στις πολυεθνικές εταιρείες, ενώ σε δεύτερη θέση βρίσκονται οι μεγάλες εμπορικές αλυσίδες. Αντίθετα, οι ελληνικές βιομηχανίες και τα μικρά καταστήματα θεωρούνται σε πολύ μικρότερο βαθμό υπεύθυνα για την ακρίβεια. Η οικονομική κατάσταση των καταναλωτών το 2024 εμφανίζεται επιδεινωμένη, με το 48% να δηλώνει ότι τα οικονομικά του έγιναν χειρότερα, ενώ μόνο το 13% αναφέρει βελτίωση. Οι προβλέψεις για το 2025 δεν είναι ιδιαίτερα αισιόδοξες, καθώς το 34% θεωρεί ότι η οικονομική του κατάσταση θα επιδεινωθεί περαιτέρω.

Όσον αφορά τις καταναλωτικές συνήθειες, η πλειοψηφία των αγοραστών δεν περιορίζεται σε ένα μόνο σούπερ μάρκετ, αλλά επισκέπτεται περισσότερα καταστήματα για να συγκρίνει τιμές και να εκμεταλλευτεί προσφορές. Η μέση μηνιαία δαπάνη εκτιμάται στα 334 ευρώ, ενώ το 75% των καταναλωτών δαπανά έως 400 ευρώ τον μήνα. Οι περισσότεροι καταναλωτές γνωρίζουν εκ των προτέρων ποια προϊόντα θα αγοράσουν, ωστόσο η επιλογή της μάρκας γίνεται κυρίως μέσα στο κατάστημα. Τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας καταγράφουν ιδιαίτερα θετικά ποσοστά αποδοχής, καθώς οι καταναλωτές τα θεωρούν οικονομικότερα και ισάξια ποιοτικά με τα επώνυμα προϊόντα. Το μεγαλύτερο ποσοστό των καταναλωτών δηλώνει ικανοποιημένο από την ποιότητά τους, ενώ η τιμή τους αποτελεί βασικό παράγοντα επιλογής. Ο καθηγητής Γεώργιος Μπάλτας επισημαίνει ότι η αντιμετώπιση της ακρίβειας απαιτεί συνδυασμό μέτρων. Η ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής, η μείωση του κόστους ενέργειας, η πάταξη της αισχροκέρδειας και η διατήρηση ενός υγιούς ανταγωνιστικού περιβάλλοντος είναι μερικές από τις προτάσεις που θα μπορούσαν να συμβάλουν στην αντιμετώπιση του προβλήματος. Παρά τις προκλήσεις, η έρευνα υπογραμμίζει ότι η στήριξη των ελληνικών προϊόντων και η εφαρμογή κατάλληλων πολιτικών μπορούν να προσφέρουν λύσεις για τη διατήρηση της αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών και τη σταθερότητα της αγοράς.