Πρέπει να τα βρούμε με τους Βούλγαρους για τα νερά των ποταμών μας

Η περιοχή των Βαλκανίων αποτελεί αντιπροσωπευτικό παράδειγμα της αλληλεξάρτησης των κρατών για την εκμετάλλευση των υδάτινων πόρων.

Η Ελλάδα αποτελεί κράτος παρόχθιο σε πέντε βαλκανικούς ποταμούς εκ των οποίων μόνον ο ένας (Αώος) πηγάζει από την ίδια.

Ο Έβρος, ο Νέστος, ο Αξιός και ο Στρυμόνας πηγάζουν από γειτονικά κράτη και η διαχείρισή και αξιοποίησή τους αποτελούσε συχνά αιτία συγκρούσεων μεταξύ της Ελλάδας και των γειτονικών κρατών. Η σημασία των ποταμών (όπως συμβαίνει και με τις θάλασσες και τις λίμνες) είναι καθοριστική για τις τοπικές κοινωνίες και η διακρατική συνεργασία αποτελεί βασική προϋπόθεση για την βιώσιμη διαχείρισή τους.

Ωστόσο, μέχρι στιγμής, δεν έχει καταγραφεί μεγάλη πρόοδος ώστε τα εμπλεκόμενα κράτη να προχωρήσουν ένα βήμα παραπέρα από το εθιμικό Δίκαιο και τους κανόνες περί «δίκαιης χρήσης» που ως επί το πλείστον ακολουθούν τα συγκεκριμένα κράτη.

Ο Έβρος, ο Νέστος και ο Στρυμόνας πηγάζουν από την Βουλγαρία (ο Έβρος αποτελεί και την φυσική συνοριακή γραμμή μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας) ενώ τον Αξιό τον «μοιράζονται» η Βόρεια Μακεδονία και η Ελλάδα.

Αν και οι προσπάθειες για συνεργασία μεταξύ των κρατών έχουν ξεκινήσει εδώ και 50 χρόνια, έχει σημειωθεί ελάχιστη πρόοδος στις συνομιλίες για την ορθή και βιώσιμη εκμετάλλευση των ποταμών.

Η διαχείρισή τους παραμένει αποσπασματική με εξαίρεση την περίπτωση του Νέστου, στην οποία εφαρμόζονται κάποιες βασικές αρχές βιωσιμότητας (ειδικά από το 1996 όπου Ελλάδα και Βουλγαρία κατέληξαν σε συμφωνία) ενώ από την άλλη, ο Αξιός, αποτελεί «θύμα» των έντονων περιβαλλοντικών προκλήσεων και της αδυναμίας συνεννόησης μεταξύ των δύο γειτονικών κρατών.

Ακόμη και ο ποταμός Αώος, ο οποίος πηγάζει από την Ελλάδα αλλά διέρχεται από την Αλβανία δεν τυγχάνει ορθής αξιοποίησης λόγω της έλλειψης συνεννόησης μεταξύ των δύο κρατών.

Ένα πιο θετικό παράδειγμα αποτελεί η αξιοποίηση των υδατικών πόρων του Έβρου η οποία «ανανεώθηκε» τον Ιούλιο του 2024, οπότε υπεγράφη η προσωρινή συμφωνία για τη συνέχιση της παροχής ύδατος από τον ποταμό Άρδα για την κάλυψη των αρδευτικών αναγκών της περιοχής του βορείου Έβρου τη φετινή χρονιά. Πρόκειται για «προέκταση» της 60ετούς συμφωνίας που υπήρχε με τη Βουλγαρία (ως πολεμική αποζημίωση της χώρας μας) για τη χρήση των νερών του ποταμού Άρδα για την άρδευση του βόρειου τμήματος του Έβρου, η οποία έληξε στις 9 Ιουλίου.