Σύγχρονοι Dementors

Γράφει η Ευτυχία Παπούλια

Κοινωνιολόγος

Ένα πράγμα πρέπει να έχει κανείς: Είτε μια ψυχή που είναι εκ φύσεως χαρούμενη είτε μια ψυχή που την κάνει χαρούμενη η δουλειά, η αγάπη, η τέχνη και η γνώση.

Νίτσε, Γερμανός φιλόσοφος

Στην ιστορική αμερικανοβρετανική σειρά ταινιών Harry Potter της J.K. Rowling, ο “Dementor” είναι ένα μοχθηρό πλάσμα που ρουφά την ψυχή των ανθρώπων από το σώμα τους. Όποτε ένας τέτοιος χαρακτήρας μπαίνει στο δωμάτιο, σκοτεινιάζει, οι άνθρωποι κρυώνουν και έρχονται στην επιφάνεια οι πιο σκοτεινές αναμνήσεις. Οι Παράφρονες διαθέτουν κακή αύρα, η οποία επηρεάζει αρνητικά το περιβάλλον όπου βρίσκονται. Όπως είχε δηλώσει σε συνέντευξή της η Rowling, ανέπτυξε την ιδέα του “Dementor” βασισμένη στους πολύ αρνητικούς ανθρώπους – αυτούς που έχουν την ικανότητα να μπαίνουν στο πεδίο σου και να σου ρουφάνε αμέσως την ενέργεια. Πώς το καταφέρνουν; Επιβάλλοντας την αρνητικότητά τους και την απαισιοδοξία τους σε όποιον συναντούν. Βλέπουν πάντα το ποτήρι μισοάδειο και προκαλούν μια ανησυχία ακόμη και στις πιο άρτιες “τεχνικά” συνθήκες.

Αυτός ο χαρακτήρας της διάσημης τριλογίας μου ήρθε στο νου, καθώς περίμενα – μαζί με δεκάδες ακόμα πολίτες – να αποκατασταθεί η βλάβη που προκάλεσε ουρά στο τραπεζικό κατάστημα της γειτονιάς μου. Η οργή… έκδηλη και τα συμπεράσματα για μια ανοργάνωτη χώρα στην οποία τίποτα δεν λειτουργεί σωστά, περίσσευαν. Σε λίγα μόνο λεπτά, οι πελάτες είχαν γίνει μια “γροθιά” και με τουλάχιστον κατσουφιασμένα πρόσωπα, ανέλυαν το… σκοτεινό σχέδιο του “συστήματος” που σκοπίμως μπλοκάρει την ομαλή λειτουργία των υπηρεσιών, με απώτερο σκοπό το λουκέτο και την εξολόθρευση του πληθυσμού.

Στα πηδαγάκια, άκουγες για την πανδημία, τους “κόφτες” στις συντάξεις και τους πολιτικούς, που μετέτρεψαν εν μία νυκτί την Ελλάδα σε… Ελλαδιστάν, όπως συνηθίζουν οι πολλοί να αποκαλούν τη χώρα. Λίγο πιο πέρα, δύο νεαρές κοπέλες γεμάτες ενθουσιασμό που συναντήθηκαν τυχαία μετά από χρόνια, αντάλλαζαν τα νέα τους, περιμένοντας κι αυτές τη σειρά τους. Το βλέμμα μου έμεινε καρφωμένο πάνω τους, αν και ο θόρυβος των νεύρων της πλειοψηφίας, νικούσε κατά κράτος.

Ήταν ικανή μια εικοσάλεπτη βλάβη να προκαλέσει τέτοια δυσφορία; Προφανώς όχι. Η αρνητική ενέργεια, η επιθετικότητα και η απαισιοδοξία, είναι στάση ζωής που δημιουργεί εύκολα “φιλίες” και συνδέσεις με τους άλλους, χωρίς ωστόσο κανένα υπόβαθρο. Στην εποχή της οθόνης, εποχή που η επικοινωνία βρίσκεται σε κρίση, άνθρωποι απελπισμένοι από την απομόνωση, αναζητούν συντροφιά για να εξιστορούν τα προβλήματα και τις αγωνίες τους, με μια αυστηρή ωστόσο προϋπόθεση: Να βρίσκεται και ο συνομιλητής στην ίδια δραματική κατάσταση. Δεν επιζητούν λύσεις, αντίθετα, θέλουν να ξέρουν ότι το πρόβλημά τους αναγνωρίζεται, χωρίς την αίσθηση ότι πρέπει να το διορθώσουν και να μείνουν ξανά στο… ανέραστο περιθώριο της γαλήνης. Αν κατά λάθος τύχουν σε συνομιλητή που διατίθεται να τους δείξει μια πιο αισιόδοξη πλευρά της ζωής, θα τον απομακρύνουν προσβάλλοντάς τον, μιας και δεν συμμερίζεται τη δύσκολη κατάσταση στην οποία βρίσκονται. Δε δέχονται όμως ούτε να ακούσουν πως έχουν… δίκιο και να λήξει η κουβέντα, πρέπει πάση θυσία να κερδίσουν λίγο ακόμα την προσοχή του ακροατή. Δεν ικανοποιούνται με καμία απάντηση. Θέλουν απλώς να βγάλουν την αρνητικότητά τους, να εκτονωθούν ψυχολογικά.

Η επικοινωνία σήμερα, τείνει να είναι μια διαδικασία συναισθηματικής αποφόρτισης και… φόρτισης για τον απέναντι, που προσφέρεται μέσα στην άγνοιά του να βοηθήσει με έναν καφέ και δυο κουβέντες παρηγοριάς. Μια κατάσταση στην οποία οι αισιόδοξοι της εποχής μας εμπλέκονται χωρίς να το καταλάβουν και χάνουν πόντους από τη φυσική τους γοητεία – στην καλύτερη περίπτωση – ή γίνονται κι αυτοί αντιπαθητικοί. Πώς θα διατηρηθεί όμως αναλλοίωτη η αισιοδοξία, όταν μάχεται με τις πανίσχυρες δυνάμεις της κακομοιριάς που δε συγχωρούν την ύπαρξή της; Αν εξαιρέσουμε το οικογενειακό περιβάλλον μας, δε δικαιούμαστε να μεταφέρουμε στους άλλους διαρκώς προβλήματα από τον γάμο μας, την εργασία μας ή και τρομακτικές ανησυχίες για το τι μέλλει γενέσθαι στην ανθρωπότητα. Αν είμαστε πάλι εμείς “θύματα” των αρνητικών ανθρώπων, που ζητούν επίμονα επικοινωνία είτε με αλλεπάλληλα μηνύματα μέσα στη μέρα είτε με συνεχείς προσκλήσεις για καφέ, οφείλουμε να απομακρυνθούμε διακριτικά ή και αδιακρίτως.

Αν ωστόσο αυτό είναι αδύνατο, τότε η καλύτερη αντιμετώπιση είναι η προσποίηση πως τους ακούμε, κάτι που ούτως ή άλλως… δεν πρόκειται να γίνει αντιληπτό. Σκεφτείτε τον κακό ηθοποιό που απολαμβάνει τον μονόλογό του δίχως να μοιάζει τίποτα ικανό να του αποσπάσει την προσοχή – οι θεατές βρίσκονται στα όρια του ύπνου, αλλά εκείνος, βλέπει τα γεμάτα καθίσματα… “Ο άνθρωπος είναι σκλάβος της μιζέριας γιατί το έχει επιλέξει. Είναι πιο εύκολο να είσαι μίζερος γιατί όλος ο υπόλοιπος κόσμος είναι μίζερος. Είναι πιο εύκολο να είσαι μέρος του πλήθους παρά να είσαι μόνος. Αλλά η ευτυχία χρειάζεται μοναχικότητα. Για να είσαι ευτυχισμένος σημαίνει ότι πρέπει να ψάξεις μέσα σου να την βρεις και όχι να μιμείσαι το πλήθος”.