Σκάνδαλο διαφθοράς στην Ουκρανία: «Χωρίς τον Γερμάκ, δεν θα είναι το ίδιο»

Η Ουκρανία βρίσκεται στο επίκεντρο μιας πολιτικής καταιγίδας που ξέσπασε όταν αποκαλύφθηκε ότι περίπου 100 εκατομμύρια δολάρια «χάθηκαν» από δημόσια ταμεία. Η υπόθεση οδήγησε αρχικά στην παραίτηση των υπουργών Δικαιοσύνης και Ενέργειας, με την πρωθυπουργό Γιούλια Σβιριντένκο να ανακοινώνει επισήμως την απομάκρυνσή τους. Δύο εβδομάδες αργότερα, η κρίση πήρε δραματικότερη τροπή: ο άνθρωπος που θεωρούνταν ο πιο στενός συνεργάτης του προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο προσωπάρχης του Αντρίι Γερμάκ, υπέβαλε αιφνιδιαστικά την παραίτησή του έπειτα από έφοδο των αρχών κατά της διαφθοράς στο γραφείο και στο σπίτι του. Η αποχώρηση του Γερμάκ, που για χρόνια παρουσιαζόταν ως ο πραγματικός «φύλακας» της κυβέρνησης και του κοινοβουλίου, προκάλεσε σοκ στο πολιτικό σύστημα.

Οι Sunday Times υπογραμμίζουν ότι η επιρροή του ήταν τέτοια ώστε η απουσία του δημιουργεί κενό εξουσίας γύρω από τον Ουκρανό πρόεδρο. Οι ίδιοι σχολιαστές μιλούν για μια προσωπικότητα με σκληρό προφίλ, γνωστή για την απόλυτη αφοσίωση στον Ζελένσκι αλλά και για τις αδιαπέραστες παρασκηνιακές τακτικές της. Στο Κίεβο κυκλοφορεί έντονα η εκδοχή ότι ο Γερμάκ δεν πίστευε πως ο πρόεδρος θα τον απομακρύνει. Μάλιστα, σύμφωνα με δημοσιεύματα, αντέδρασε εκρηκτικά όταν του ζητήθηκε η παραίτηση, κατηγορώντας τον Ζελένσκι για προδοσία. Η υπόθεση αποκάλυψε και άλλες εντάσεις: μόλις μία εβδομάδα νωρίτερα, ο Γερμάκ είχε πιέσει για την απομάκρυνση του επικεφαλής της υπηρεσίας ασφαλείας, Βασίλ Μαλιούκ, θεωρώντας ότι δεν τον «προστάτευσε» από την έρευνα εις βάρος του.

Σε αυτό το ρευστό σκηνικό, η πρωθυπουργός Γιούλια Σβιριντένκο εμφανίζεται από αναλυτές ως ένα από τα ισχυρά πρόσωπα που θα μπορούσαν να αναλάβουν τη θέση του. Ο Τιμόφι Μυλοβάνοφ, πρόεδρος της Σχολής Οικονομικών του Κιέβου, δηλώνει ότι η μετακίνηση της Σβιριντένκο θα έδινε στην κυβέρνηση στιβαρότητα και θα ενίσχυε την εκτελεστική λειτουργία σε μια από τις κρισιμότερες στιγμές της χώρας. Το πρόβλημα, όπως σημειώνει ο πολιτικός σχολιαστής Βολοντίμιρ Φεσένκο, είναι ότι η αντικατάσταση πρωθυπουργού απαιτεί κοινοβουλευτική έγκριση, κάτι δύσκολο λόγω της περιορισμένης πλειοψηφίας του προεδρικού κόμματος. Παράλληλα, υπάρχουν φωνές που υποστηρίζουν ότι η απομάκρυνση του Γερμάκ θα μπορούσε να λειτουργήσει θετικά για τον Ζελένσκι, προσφέροντάς του την ευκαιρία να αναθερμάνει τις σχέσεις με βουλευτές που είχαν περιθωριοποιηθεί από το «στρατόπεδο» του πρώην συνεργάτη του. Άλλοι, ωστόσο, θεωρούν ότι χωρίς τον άνθρωπο που συγκέντρωνε στα χέρια του τη διαχείριση των ισορροπιών, ο πρόεδρος κινδυνεύει να χάσει τον στενό έλεγχο της κυβέρνησης.

Η συζήτηση για το ποιος θα διαδεχθεί τον Γερμάκ έχει ανοίξει για τα καλά. Ανάμεσα στα ονόματα που ακούγονται είναι ο Κίρυλο Μπουντάνοφ, επικεφαλής των στρατιωτικών πληροφοριών, ο Πάβλο Παλίσα, αναπληρωτής του Γερμάκ, ο υπουργός Άμυνας Ντένις Σμιχάλ, ο υπουργός Ψηφιακού Μετασχηματισμού Μιχαήλ Φεντόροφ και ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Κισλίτσα. Ιδιαίτερη σημασία δίνεται και στον Ρουστέμ Ούμεροφ, ο οποίος, παρά το γεγονός ότι ανακρίνεται στο πλαίσιο του ίδιου σκανδάλου, ανέλαβε την ηγεσία των κρίσιμων διαπραγματεύσεων με τις Ηνωμένες Πολιτείες για τον πόλεμο. Η θέση του ως επικεφαλής διαπραγματευτής τον καθιστά δυνητικό διάδοχο του Γερμάκ, γεγονός που προβληματίζει αναλυτές όπως ο Ματία Νέλες, ο οποίος σημειώνει ότι η απλή αντικατάσταση προσώπων δεν αρκεί για να αλλάξει ένα βαθιά εγκατεστημένο σύστημα εξουσίας. Καθώς η πολιτική κρίση εξελίσσεται, ένα πράγμα μοιάζει ξεκάθαρο στους διεθνολόγους: η αποχώρηση του Γερμάκ μεταβάλλει τις ισορροπίες στην ουκρανική κυβέρνηση περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη αλλαγή της τελευταίας διετίας. Το ερώτημα πλέον είναι αν ο Ζελένσκι θα αξιοποιήσει την ευκαιρία για μια βαθιά ανανέωση ή αν η κρίση θα αποδειχθεί η πιο επικίνδυνη πρόκληση για τη διατήρηση της εξουσίας του.