Σχολεία Τετάρτη 3 Δεκεμβρίου: Γιατί δε θα γίνουν μαθήματα

Μια εντελώς διαφορετική από τις συνηθισμένες σχολική ημέρα θα ζήσουν οι μαθητές όλων των βαθμίδων την Τετάρτη 3 Δεκεμβρίου, καθώς, με εγκύκλιο του υπουργείου Παιδείας, η Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία μετατρέπεται σε αφορμή για ένα οργανωμένο μάθημα συμπερίληψης, αποδοχής και σεβασμού της διαφορετικότητας. Τα σχολεία θα λειτουργήσουν κανονικά, ωστόσο η κλασική ροή των μαθημάτων παραμερίζεται, δίνοντας τη θέση της σε στοχευμένες δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης. Σύμφωνα με την εγκύκλιο, η 3η Δεκεμβρίου ορίζεται ως «διαφορετική σχολική ημέρα» για την Πρωτοβάθμια και τη Δευτεροβάθμια Γενική και Επαγγελματική Εκπαίδευση. Ο σκοπός δεν είναι να ανασταλεί η εκπαιδευτική διαδικασία, αλλά να μετασχηματιστεί. Η διδακτική ώρα καλείται να γίνει χώρος διαλόγου για τα δικαιώματα των μαθητών με αναπηρία ή και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, για την ανάγκη ισότιμης πρόσβασης στην εκπαίδευση, για την καταπολέμηση στερεοτύπων και για τον σεβασμό της μαθητικής ετερογένειας.

Οι σχολικές μονάδες καλούνται να αναδιαμορφώσουν το πρόγραμμά τους εντός του κανονικού ωραρίου, ώστε να ενσωματώσουν δραστηριότητες που θα λειτουργήσουν ως ζωντανά παραδείγματα συμπερίληψης. Προτείνονται, μεταξύ άλλων, δράσεις ευαισθητοποίησης, οργανωμένου παιχνιδιού, αθλοπαιδιών, καλλιτεχνικές και αθλητικές εκδηλώσεις, καθώς και άλλες δημιουργικές πρωτοβουλίες που θα φέρουν σε επαφή όλους τους μαθητές με την έννοια της διαφορετικότητας, όχι ως εμπόδιο, αλλά ως φυσικό και σεβαστό στοιχείο της σχολικής ζωής. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη συνεργασία με τις Σχολικές Μονάδες Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης (Σ.Μ.Ε.Α.Ε.), αλλά και στη στήριξη από τα Κέντρα Διεπιστημονικής Αξιολόγησης, Συμβουλευτικής και Υποστήριξης (ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ.), τους Συμβούλους Εκπαίδευσης και το Ειδικό Εκπαιδευτικό Προσωπικό, ώστε οι δράσεις να είναι ουσιαστικές και να πατούν πάνω σε συγκροτημένη παιδαγωγική βάση.

Για την προετοιμασία των σχολείων, το υπουργείο προτείνει τη χρήση υλικού από τον ιστότοπο του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής και την Εκπαιδευτική Τηλεόραση. Βίντεο, ντοκιμαντέρ, παιδαγωγικά σποτ και συναφές περιεχόμενο μπορούν να αποτελέσουν αφετηρία συζήτησης μέσα στην τάξη, βοηθώντας εκπαιδευτικούς και μαθητές να ανοίξουν δύσκολες, αλλά αναγκαίες θεματικές: την ορατότητα των μαθητών με αναπηρία, τα εμπόδια που συναντούν, την ανάγκη για προσαρμογές και υποστηρικτικές δομές, την ευθύνη της σχολικής κοινότητας να μη μένει αδιάφορη. Στο ίδιο πλαίσιο, η εγκύκλιος καλεί τα σχολεία να αναδείξουν και να διαδώσουν καλές πρακτικές που έχουν ήδη αναπτυχθεί τα προηγούμενα χρόνια: προγράμματα συνεκπαίδευσης, συνεργασίες μεταξύ σχολείων γενικής και ειδικής αγωγής, καινοτόμες ενταξιακές δράσεις που έφεραν στο ίδιο τραπέζι μαθητές με και χωρίς αναπηρία. Η παρουσίαση αυτών των πρακτικών μπορεί να οργανωθεί με πρωτοβουλία των Συλλόγων Διδασκόντων και με τη στήριξη των Συμβούλων Εκπαίδευσης, των ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ., των Διευθύνσεων και Περιφερειακών Διευθύνσεων Εκπαίδευσης, ώστε να αποτελέσει έμπνευση και οδηγό για άλλες σχολικές μονάδες.

Κεντρικό σημείο της ημέρας θα αποτελέσει η εκδήλωση που θα διοργανωθεί στο υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, στην αίθουσα Jacqueline de Romilly, την Τετάρτη 3 Δεκεμβρίου 2025, από τις 10:00 έως τις 12:00. Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί με φυσική παρουσία, αλλά θα μεταδοθεί και διαδικτυακά, ώστε να μπορούν να την παρακολουθήσουν σχολεία από όλη τη χώρα. Ο στόχος που τίθεται είναι διττός: αφενός να ακουστεί η φωνή των μαθητών με αναπηρία, αφετέρου να παρουσιαστούν ενταξιακές δράσεις και συνεργατικά σχήματα μεταξύ γενικής και ειδικής εκπαίδευσης, που αποδεικνύουν στην πράξη ότι η διαφορετικότητα μπορεί να γίνεται πηγή μάθησης και όχι αφορμή αποκλεισμού. Τα σχολεία που επιθυμούν να συμμετάσχουν δια ζώσης στην εκδήλωση έχουν τη δυνατότητα να συμβάλουν με δικές τους παρουσιάσεις. Μουσικά, χορευτικά ή θεατρικά δρώμενα, μικρού μήκους ταινίες, σύμπραξη σχολείων ειδικής αγωγής και γενικής εκπαίδευσης, αποτελούν ενδεικτικές μορφές συμμετοχής. Οι διευθυντές καλούνται, σε αυτή την περίπτωση, να επικοινωνήσουν με το αρμόδιο τμήμα της Διεύθυνσης Ειδικής Αγωγής για τον προγραμματισμό και τη διευθέτηση των λεπτομερειών. Προβλέπεται επίσης δυνατότητα εξ αποστάσεως συμμετοχής μέσω αποστολής δημιουργικού υλικού που έχει παραχθεί από μαθητές με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, αλλά και από ολόκληρη τη σχολική κοινότητα στο πλαίσιο δράσεων ευαισθητοποίησης.

Το υλικό αυτό μπορεί να πάρει ποικίλες μορφές: εικαστικά έργα με κάθε τεχνική, μικρού μήκους ταινίες που να αναδεικνύουν τη ματιά των ίδιων των μαθητών, λογοτεχνικά κείμενα και ποιήματα, φωτογραφικό υλικό που αποτυπώνει στιγμές συνεργασίας και συνεκπαίδευσης. Για τις ταινίες προβλέπεται ανώτατη διάρκεια πέντε λεπτών και απαιτείται η διασφάλιση πνευματικών δικαιωμάτων για τη μουσική, ενώ για τις φωτογραφίες ζητείται υψηλή ανάλυση και συγκεκριμένες τεχνικές προδιαγραφές, προκειμένου να αξιοποιηθούν σε ενιαίο βίντεο που θα παρουσιαστεί κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης. Παράλληλα, μπορούν να αποσταλούν αφίσες και πόστερ που αναδεικνύουν καλές πρακτικές ένταξης στην εκπαίδευση μαθητών με αναπηρία, καθώς και καινοτόμες δράσεις που αξιοποιούν τις νέες τεχνολογίες για την υποστήριξη της μάθησης και την ισότιμη συμμετοχή στην τάξη.

Το υπουργείο υπογραμμίζει την ανάγκη τήρησης των τεχνικών προδιαγραφών, ώστε το υλικό να μπορεί να ενσωματωθεί χωρίς προβλήματα στην τελική διοργάνωση. Πίσω, όμως, από τη γραφειοκρατική λεπτομέρεια κρύβεται ένας πιο ουσιαστικός στόχος: να φύγει εκείνη την ημέρα κάθε παιδί από το σχολείο έχοντας έρθει λίγο πιο κοντά στην κατανόηση ότι η αναπηρία δεν είναι «αδυναμία», αλλά μια από τις πολλές όψεις της ανθρώπινης ύπαρξης, που αξίζει σεβασμό, στήριξη και ισότιμο χώρο στο σχολείο και στην κοινωνία. Η Τετάρτη 3 Δεκεμβρίου δεν θα είναι μια μέρα χωρίς μάθημα. Θα είναι μια μέρα όπου το μάθημα αλλάζει μορφή: βγαίνει έξω από το βιβλίο, μετατρέπεται σε εμπειρία, σε διάλογο, σε κοινή δράση.