Ρωσία φυσικό αέριο: Τέλος η παροχή φυσικού αερίου στην Ευρώπη μέσω Ουκρανίας

O ρωσικός ενεργειακός κολοσσός Gazprom ανακοίνωσε σήμερα ότι σταμάτησαν οι εξαγωγές αερίου προς την Ευρώπη μέσω της Ουκρανίας. Σύμφωνα με την ανακοίνωση της Gazprom η διέλευση ρωσικού φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας σταμάτησε, όπως είχε προαναγγελθεί, από τις 08:00 (ώρα Μόσχας, 07:00 ώρα Ελλάδας) καθώς εξέπνευσε η ισχύς της συμφωνίας διαμετακόμισης. Το κλείσιμο της παλαιότερης οδού του ρωσικού αερίου προς την Ευρώπη βάζει τέλος σε μια δεκαετία τεταμένων σχέσεων μετά την κατάληψης της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014. Η Ρωσία εξακολουθεί να εξάγει αέριο μέσω του αγωγού TurkStream που βρίσκεται στο βυθό της Μαύρης Θάλασσας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση διπλασίασε τις προσπάθειές της να μειώσει την εξάρτησή της από τη ρωσική ενέργεια μετά το ξέσπασμα της στρατιωτικής σύγκρουσης στην Ουκρανία το 2022 αναζητώντας εναλλακτικές πηγές.

Η Ουκρανία επιβεβαίωσε επίσης σήμερα ότι η διέλευση ρωσικού φυσικού αερίου από το έδαφός της σταμάτησε από τις 7 π.μ. τοπική ώρα, για λόγους «εθνικής ασφάλειας». Η ανακοίνωση του υπουργείου Ενέργειας της Ουκρανίας ήρθε μετά τη λήξη της πενταετούς σύμβασης μεταξύ της Gazprom και της ουκρανικής Naftogaz. «Σταματήσαμε τη διαμετακόμιση του ρωσικού φυσικού αερίου. Πρόκειται για ένα ιστορικό γεγονός», ανέφερε ο Ουκρανός υπουργός Ενέργειας Γκέρμαν Γκαλουστσένκο.

Όχι της Ουκρανίας σε παράταση της συμφωνίας για το φυσικό αέριο όσο διαρκεί ο πόλεμος

Η ισχύς της πενταετούς συμφωνίας διαμετακόμισης αερίου ανάμεσα στη Ρωσία και την Ουκρανία εξέπνευσε τις πρώτες ώρες της 1ης Ιανουαρίου 2025 και το Κίεβο έχει επανειλημμένα δηλώσει πως δεν πρόκειται να παρατείνει τη συμφωνία όσο διαρκεί ο πόλεμος, όπως μεταδίδει το ΑΠΕ-ΜΠΕ. «Λόγω της επανειλημμένης και σαφώς εκφρασμένης άρνησης της ουκρανικής πλευράς να ανανεώσει αυτές τις συμφωνίες, η Gazprom δεν έχει από την 1η Ιανουαρίου 2025 την τεχνική και νομική δυνατότητα να προμηθεύει αέριο για διαμετακόμιση μέσω του εδάφους της Ουκρανίας», αναφέρει η Gazprom σε δήλωση που δημοσιοποίησε μέσω του Telegram. «Από τις 8:00 ώρα Μόσχας, η προμήθεια ρωσικού αερίου για μεταφορά μέσω του εδάφους της Ουκρανίας δεν πραγματοποιείται».

Εξέλιξη με γεωπολιτική σημασία

«Αυτή είναι μια στιγμή γεωπολιτικής σημασίας», δήλωσε ο Tom Marzec-Manser, ανεξάρτητος αναλυτής της αγοράς φυσικού αερίου. «Το τέλος της συμφωνίας διαμετακόμισης κλείνει μια σημαντική αρτηρία φυσικού αερίου που συνδέει τα αποθέματα φυσικού αερίου της Ρωσίας με την Ευρώπη και θα μπορούσε να σημαίνει ότι οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης θα εισάγουν περισσότερο φυσικό αέριο από τις αγορές της βορειοδυτικής Ευρώπης». Η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με μια ολοένα και πιο σφιχτή παγκόσμια αγορά φυσικού αερίου. Σημειωτέον ότι το καύσιμο έκλεισε το 2024 με ετήσια αύξηση 51% – τη μεγαλύτερη από το 2021 – σύμφωνα με το πρακτορείο Bloomberg. Η διακοπή των ροών του αγωγού μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας έρχεται καθώς το Κίεβο αντιμετωπίζει αυξανόμενη πίεση για να διαπραγματευτεί τον τερματισμό των εχθροπραξιών εν μέσω στρατιωτικών αποτυχιών στο ανατολικό μέτωπο, όπου οι στρατιώτες πολεμούν σε συνθήκες παγετού και αυξανόμενων φόβων ότι ο Ντόναλντ Τραμπ θα αποσύρει την υποστήριξη των ΗΠΑ μόλις επιστρέψει στον Λευκό Οίκο στις 20 Ιανουαρίου.

Τα αποθέματα φυσικού αερίου της ΕΕ έχουν μειωθεί σχεδόν κατά 20% από τον Σεπτέμβριο, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία της Gas Infrastructure Europe, ποσοστό πολύ μεγαλύτερο από ό,τι τους δύο τελευταίους χειμώνες, όταν είχαν παρουσιάσει μονοψήφια πτώση την ίδια περίοδο, εν μέρει λόγω των ηπιότερων καιρικών συνθηκών και της ασθενέστερης ζήτησης από τη βαριά βιομηχανία. Το επικείμενο κρύο έχει ωθήσει σε αύξηση κατά σχεδόν 5% της τιμής αναφοράς του φυσικού αερίου στην Ευρώπη από την αρχή της εβδομάδας σε σχεδόν 49 ευρώ την μεγαβατώρα, κοντά στο ετήσιο υψηλό που είχε οριστεί στις αρχές Δεκεμβρίου. Η αγορά αναμένεται να παραμείνει υπό πίεση, με προβλέψεις για έναν πιο κρύο του συνηθισμένου Ιανουάριο και ασθενέστερους ανέμους για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, γεγονός που θα μπορούσε να αυξήσει τη χρήση φυσικού αερίου για οικιακή θέρμανση και από σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής.

«Οι δύο τελευταίοι χειμώνες ήταν πολύ ήπιοι», είπε ο Marzec-Manser. «Έτσι, αυτή είναι η πρώτη φορά μετά την πρόσφατη αξιοποίηση ως όπλου του φυσικού αερίου στην Ευρώπη που αντιμετωπίζουμε το είδος των συνθηκών που θα μπορούσαν να δοκιμάσουν άγχος στην αγορά φυσικού αερίου». Ένας συνδυασμός κρύου καιρού, σύντομων ωρών ημέρας και αδύναμου ανέμου τον Νοέμβριο έχει ήδη ωθήσει την Ευρώπη να χρησιμοποιήσει περισσότερα από τα χειμερινά της αποθέματα φυσικού αερίου από ό,τι συνήθως για αυτήν την εποχή, καθώς τα νοικοκυριά ενεργοποιούν τη θέρμανση. Τα δίκτυα επιδιώκουν να αντικαταστήσουν την αιολική ενέργεια με ηλεκτρική ενέργεια από γεννήτριες αερίου.