Όταν Μεγάλες Δυνάμεις χάραξαν σύνορα χωρίς τη συναίνεση των λαών

Η Ουκρανία δεν έχει προσκληθεί στην πιο κρίσιμη συνάντηση μεταξύ Αμερικανών και Ρώσων αξιωματούχων στη Σαουδική Αραβία αυτή την εβδομάδα, όπου θα συζητηθεί πώς θα μπορούσε να μοιάζει η ειρήνη στη χώρα. Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι δήλωσε ότι η Ουκρανία «δεν θα αποδεχτεί ποτέ» οποιαδήποτε απόφαση που θα ληφθεί σε συνομιλίες χωρίς τη συμμετοχή της, σχετικά με τον τερματισμό του τριετούς πολέμου της Ρωσίας στη χώρα. Η απόφαση να διαπραγματευτούν για την κυριαρχία των Ουκρανών χωρίς τους ίδιους, καθώς και η απροκάλυπτα εκβιαστική στάση του προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, που ζητά το μισό από τον σπάνιο ορυκτό πλούτο της Ουκρανίας ως αντάλλαγμα για τη συνέχιση της αμερικανικής υποστήριξης, αποκαλύπτει πολλά για τον τρόπο που ο Τραμπ βλέπει την Ουκρανία και την Ευρώπη. Όμως, δεν είναι η πρώτη φορά που μεγάλες δυνάμεις διαπραγματεύονται νέα σύνορα ή σφαίρες επιρροής χωρίς τη συναίνεση των λαών που ζουν εκεί. Αυτού του είδους η αυταρχική διπλωματία σπάνια καταλήγει σε θετικά αποτελέσματα για τους επηρεαζόμενους, όπως δείχνουν τα επτά παρακάτω ιστορικά παραδείγματα.

Ο Διαμελισμός της Αφρικής

Τον χειμώνα του 1884-85, ο Γερμανός ηγέτης Ότο φον Μπίσμαρκ κάλεσε τις ευρωπαϊκές δυνάμεις στο Συνέδριο του Βερολίνου, προκειμένου να καθορίσουν τη διαίρεση της αφρικανικής ηπείρου μεταξύ τους. Κανένας Αφρικανός δεν συμμετείχε στη διάσκεψη, η οποία έμεινε γνωστή ως «Διαμελισμός της Αφρικής». Μεταξύ άλλων, το συνέδριο οδήγησε στη δημιουργία του Ελεύθερου Κράτους του Κονγκό υπό τον έλεγχο του Βελγίου, όπου διαπράχθηκαν αποικιακές θηριωδίες που στοίχισαν τη ζωή σε εκατομμύρια ανθρώπους. Η Γερμανία, από την πλευρά της, δημιούργησε την αποικία Γερμανική Νοτιοδυτική Αφρική (σημερινή Ναμίμπια), όπου διαπράχθηκε η πρώτη γενοκτονία του 20ού αιώνα.

Η Τριμερής Συνθήκη του 1899

Η πρακτική της διαίρεσης εδαφών χωρίς τη συναίνεση των κατοίκων τους δεν περιορίστηκε στην Αφρική. Το 1899, η Γερμανία και οι Ηνωμένες Πολιτείες πραγματοποίησαν συνομιλίες και ανάγκασαν τους κατοίκους της Σαμόα να δεχτούν τη διαίρεση των νησιών τους μεταξύ των δύο χωρών. Αυτό έγινε παρά το γεγονός ότι οι Σαμοανοί είχαν εκφράσει την επιθυμία τους είτε για αυτοδιοίκηση είτε για ένταξη σε μια συνομοσπονδία νησιών του Ειρηνικού μαζί με τη Χαβάη. Ως «αντιστάθμιση», η Βρετανία έλαβε αδιαμφισβήτητη κυριαρχία στα νησιά Τόνγκα.

Η Συμφωνία Σάικς-Πικό

Κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι Βρετανία και Γαλλία αποφάσισαν να μοιράσουν μεταξύ τους την επικράτεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η συμφωνία Σάικς-Πικό παραβίασε τις προηγούμενες υποσχέσεις της Βρετανίας προς τους Άραβες για ανεξαρτησία από την τουρκική κυριαρχία, όπως είχαν συμφωνηθεί στην ανταλλαγή επιστολών Χουσεΐν-ΜακΜάχον. Παράλληλα, αντέκρουσε τη Διακήρυξη Μπάλφουρ, όπου η Βρετανία είχε εκφράσει υποστήριξη προς τους Σιωνιστές για τη δημιουργία μιας εβραϊκής πατρίδας στην Οθωμανική Παλαιστίνη.

Η Συμφωνία του Μονάχου

Τον Σεπτέμβριο του 1938, οι πρωθυπουργοί Νέβιλ Τσάμπερλεν (Βρετανία) και Εντουάρ Νταλαντιέ (Γαλλία) συναντήθηκαν με τους Αδόλφο Χίτλερ και Μπενίτο Μουσολίνι, υπογράφοντας τη Συμφωνία του Μονάχου. Η συμφωνία παραχώρησε στη ναζιστική Γερμανία εδάφη της Τσεχοσλοβακίας (τη Σουδητία) χωρίς τη συγκατάθεση των Τσεχοσλοβάκων, επιβεβαιώνοντας την πολιτική κατευνασμού απέναντι στον Χίτλερ, που τελικά απέτυχε να αποτρέψει τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η Διάσκεψη του Εβιάν

Το 1938, εκπρόσωποι από 32 χώρες συναντήθηκαν στην Εβιάν της Γαλλίας για να αποφασίσουν πώς θα διαχειριστούν τους Εβραίους πρόσφυγες που διέφευγαν από τη ναζιστική Γερμανία. Παρότι συμμετείχε ως παρατηρητής η Γκόλντα Μέιρ, καμία αντιπροσωπεία των Εβραίων δεν επετράπη να λάβει μέρος στις συνομιλίες. Το αποτέλεσμα της διάσκεψης ήταν σχεδόν πλήρης αποτυχία, καθώς οι περισσότερες χώρες αρνήθηκαν να δεχτούν πρόσφυγες, με ελάχιστη εξαίρεση τη Δομινικανή Δημοκρατία.

Το Σύμφωνο Μολότοφ-Ρίμπεντροπ

Λίγο πριν από την εισβολή της ναζιστικής Γερμανίας στην Πολωνία το 1939, υπογράφηκε το Σύμφωνο Μολότοφ-Ρίμπεντροπ μεταξύ Σοβιετικής Ένωσης και Γερμανίας. Η μυστική συμφωνία διαμοίραζε την Ανατολική Ευρώπη σε σφαίρες επιρροής και οδήγησε στη σοβιετική προσάρτηση των Βαλτικών κρατών και τμημάτων της Ρουμανίας και της Πολωνίας.

Η Διάσκεψη της Γιάλτας

Το 1945, οι Τσόρτσιλ, Στάλιν και Ρούσβελτ συναντήθηκαν στην Γιάλτα για να καθορίσουν τη μεταπολεμική Ευρώπη. Η συνάντηση αυτή δημιούργησε τις συνθήκες για τη διαίρεση της Ευρώπης κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, δίνοντας στην ΕΣΣΔ επιρροή στην Ανατολική Ευρώπη, πρακτική που ορισμένοι παραλληλίζουν με τις σημερινές ενέργειες της Ρωσίας του Πούτιν στην Ουκρανία.