Οι πεταλούδες των Ιωαννίνων «ανταγωνίζονται» τη Βρετανία

Μια αναπάντεχη ανακάλυψη έρχεται από τα Ιωάννινα: στην περιοχή καταγράφηκαν όσα είδη πεταλούδων υπάρχουν συνολικά στο Ηνωμένο Βασίλειο. Το εύρημα, που αναδεικνύει τη μοναδική φυσική κληρονομιά της Ηπείρου, προέρχεται από έρευνα του Νίκου Φιλιππίδη, στο πλαίσιο της διπλωματικής του εργασίας στο Εργαστήριο Διατήρησης της Βιοποικιλότητας (BCL) του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, υπό την επίβλεψη της καθηγήτριας Βασιλικής Κατή και της δρος Όλγας Τζωρτζακάκη. «Κατέγραψα 59 διαφορετικά είδη πεταλούδων μέσα και γύρω από την πόλη – όσες υπάρχουν συνολικά στη Βρετανία και σχεδόν όσες στην Ολλανδία, που έχει 64», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Φιλιππίδης, ο οποίος παρουσίασε τη μελέτη του τον Ιούλιο του 2025. Η έρευνα βασίστηκε σε δειγματοληψίες σε 27 διαδρομές που κάλυψαν τρεις ζώνες αστικοποίησης: το κέντρο της πόλης, τους εξωτερικούς λόφους και την ημιαστική περιφέρεια. Συνολικά καταγράφηκαν 1.258 άτομα πεταλούδων, αντιπροσωπευτικά 59 ειδών. Όπως διαπιστώθηκε, η ποικιλότητα παρέμεινε υψηλή και στις τρεις ζώνες, χωρίς στατιστικά σημαντικές διαφορές, γεγονός που αποδεικνύει ότι η πόλη των Ιωαννίνων λειτουργεί ως πραγματικό καταφύγιο βιοποικιλότητας.

Οι περιβαλλοντικοί παράγοντες που επηρεάζουν περισσότερο τα πρότυπα κατανομής των πεταλούδων σχετίζονται με τη βλάστηση, τις τεχνητές αδιαπέραστες επιφάνειες και την παρουσία νερού — στοιχεία που δείχνουν πώς η ίδια η δομή του αστικού τοπίου μπορεί να καθορίζει την οικολογική ισορροπία. «Οι πεταλούδες είναι εξαιρετικοί δείκτες της υγείας ενός οικοσυστήματος», σημειώνει ο κ. Φιλιππίδης. «Παρότι τις προσπερνάμε στην καθημερινότητα, αντικατοπτρίζουν τη σταθερότητα και την ανθεκτικότητα της φύσης απέναντι στην αστικοποίηση». Η μελέτη κατέγραψε επίσης δύο είδη υπό απειλή: το Anthocharis damone, που θεωρείται απειλούμενο στην Κόκκινη Λίστα της Ευρώπης, και το Thymelicus lineola, που έχει χαρακτηριστεί «τρωτό». Η παρουσία τους εντός των ορίων μιας πόλης καθιστά ακόμη πιο επιτακτική τη σύνδεση της αστικής ανάπτυξης με τη διατήρηση της βιοποικιλότητας.

«Οι πόλεις μπορούν να λειτουργήσουν ως μικροί θύλακες ζωής», τονίζει. «Αν κατανοήσουμε τους παράγοντες που στηρίζουν τη βιοποικιλότητα και τους ενσωματώσουμε στον πολεοδομικό σχεδιασμό —με φυτεύσεις που παρέχουν νέκταρ, επαρκή πράσινο χώρο και οικολογική συνδεσιμότητα— τότε η αστικοποίηση δεν θα σημαίνει αναγκαστικά απώλεια φύσης». Η εργασία του Φιλιππίδη ανοίγει έναν νέο δρόμο για την πράσινη αστική πολιτική, δείχνοντας πως η επιστημονική παρατήρηση μπορεί να οδηγήσει σε πρακτικές λύσεις: πόλεις που δεν απωθούν τη φύση, αλλά τη φιλοξενούν. Και τα Ιωάννινα, με τις πεταλούδες τους να συναγωνίζονται σε αριθμό ολόκληρο το Ηνωμένο Βασίλειο, αποτελούν σήμερα ένα ζωντανό παράδειγμα του πώς η ελληνική φύση μπορεί να ανθίσει ακόμη και μέσα στο τσιμέντο.