Ο Τραμπ και… ο Τραμπ

Η χθεσινή μέρα στο Σαρμ ελ-Σέιχ έμοιαζε περισσότερο με σκηνικό μεγάλου θεάματος παρά με ψυχρή διπλωματική διαδικασία. Σε μια αίθουσα γεμάτη σημαίες, κάμερες και επιβλητικά χαμόγελα, οι ηγέτες περισσότερων από είκοσι χωρών, μαζί με τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ, συντάχθηκαν πίσω από τη συμφωνία εκεχειρίας στη Γάζα. Όμως, όσο κι αν η σύνοδος έφερε τον τίτλο της «ειρήνης», η παράσταση ήταν για έναν ρόλο — και αυτός λεγόταν Ντόναλντ Τραμπ. Ο Αμερικανός πρόεδρος κινήθηκε με τη γνωστή του αυτοπεποίθηση, σχεδόν θεατρικά. Πέρασε από τη μια σκηνή στην άλλη, από την Κνεσέτ μέχρι το Σαρμ ελ-Σέιχ, σαν να ήθελε να υπενθυμίσει ότι η πολιτική είναι και θέαμα, κι εκείνος γνωρίζει άριστα πώς να το σκηνοθετεί. Ευχαρίστησε, επιβράβευσε, διεκδίκησε τα εύσημα για την εκεχειρία και, όπως πάντα, έστειλε προειδοποιήσεις με το γνωστό του μειδίαμα.

HISTORIC MOMENT.

President Donald J. Trump, alongside the leaders of Qatar, Egypt, and Turkey, signs the Gaza Peace Plan for peace in the Middle East. pic.twitter.com/depaxQO8g2

— The White House (@WhiteHouse) October 13, 2025

Με τρεις δημόσιες παρεμβάσεις σε λιγότερο από ένα εικοσιτετράωρο, ο Τραμπ φρόντισε να διατηρήσει τον έλεγχο της αφήγησης. Το ύφος του —άμεσο, αιχμηρό και ενίοτε αμήχανα ειλικρινές— προκάλεσε νευρικά χαμόγελα στους ομολόγους του. Πειράγματα προς την Τζόρτζια Μελόνι («θα σε έλεγα όμορφη, αλλά στην Αμερική κατηγορούν γι’ αυτά»), χαριτολογίες προς τον Εμανουέλ Μακρόν («κρύβεσαι από τις κάμερες;») και διαχωρισμοί «συμπαθών και μη» συνέθεσαν ένα σκηνικό που περισσότερο θύμιζε talk show παρά σύνοδο κορυφής. Κι όμως, πίσω από τις εξάρσεις του Τραμπ υπήρχε μεθοδικότητα. Ενώ οι υπόλοιποι περίμεναν τη σειρά τους στο πρωτόκολλο, εκείνος όριζε το πλαίσιο: εξήρε τον Αλ-Σίσι, εξύμνησε τον Όρμπαν, αποθέωσε τον Ερντογάν και άφησε να εννοηθεί ότι η οικονομική ανασυγκρότηση της Γάζας θα χρηματοδοτηθεί από τους «πλούσιους φίλους» του στον Κόλπο — «αυτοί οι άνθρωποι έχουν πάρα πολλά λεφτά», είπε με την αφοπλιστική ευθύτητα του επιχειρηματία.

Trump to world leaders: “I have a couple I don’t like, but I won’t tell you who. You’ll never find out who they are. Or maybe you will.” pic.twitter.com/x8n4pA1xMp

— Visegrád 24 (@visegrad24) October 13, 2025

Η Διακήρυξη του Σαρμ ελ-Σέιχ

Στο τέλος της ημέρας, η σύνοδος παρήγαγε το αναμενόμενο πολιτικό προϊόν: τη «Διακήρυξη του Σαρμ ελ-Σέιχ». Ένα κείμενο ευρύ, προσεκτικά ζυγισμένο, περισσότερο πλαίσιο παρά συμφωνία. Υπογράφηκε από τον Τραμπ, τον Αλ-Σίσι, τον Ερντογάν και τον Εμίρη του Κατάρ — με τους δύο κύριους πρωταγωνιστές, Ισραήλ και Παλαιστινιακή Αρχή, να απουσιάζουν. Η Διακήρυξη μιλά για «διαρκή ειρήνη και ευημερία», για καταπολέμηση του εξτρεμισμού, για σεβασμό στη θρησκευτική και πολιτιστική κληρονομιά της περιοχής. Καλεί σε διπλωματία αντί συγκρούσεων και σε «κοινό όραμα ειρήνης» για όλους. Υπαινίσσεται εμβάθυνση των Συμφωνιών του Αβραάμ, αλλά αποφεύγει να μιλήσει ρητά για λύση δύο κρατών — ένα έλλειμμα που λέει περισσότερα απ’ όσα κρύβει. Ο Τραμπ, πάντως, έδωσε τον τόνο: «Το δύσκολο έγινε, τώρα έρχεται το εύκολο». Μόνο που αυτό το «εύκολο» περιλαμβάνει ένα τιτάνιο έργο: αφοπλισμό της Χαμάς, αποχώρηση των ισραηλινών δυνάμεων, συγκρότηση παλαιστινιακής αστυνομίας, δημιουργία διεθνούς δύναμης σταθεροποίησης και, φυσικά, την ανοικοδόμηση της Γάζας. Στην πράξη, δηλαδή, μια πολυεπίπεδη αποστολή όπου η πολιτική, η ασφάλεια και η οικονομία θα μπλεχτούν σε ένα περίπλοκο πλέγμα συμφερόντων.

Ανάμεσα στις γραμμές, μια χώρα βγήκε με ενισχυμένο προφίλ: η Τουρκία. Με την υπογραφή της στο κείμενο, τον ρόλο της στη μεσολάβηση και την προπαγανδιστική της μηχανή να υπενθυμίζει το «βέτο» Ερντογάν για τη συμμετοχή Νετανιάχου στη σύνοδο, η Άγκυρα ξαναμπαίνει δυναμικά στο διπλωματικό παιχνίδι. Το αφήγημα που κυκλοφόρησε χθες ήθελε το προεδρικό αεροσκάφος του Ερντογάν να κάνει κύκλους στον αιγυπτιακό εναέριο χώρο μέχρι να πάρει τη διαβεβαίωση πως ο Ισραηλινός πρωθυπουργός δεν θα παρευρεθεί. Μια σκηνή βγαλμένη από πολιτικό θρίλερ, που όμως δείχνει πόσο περίπλοκες είναι πλέον οι ισορροπίες.

Ο Τραμπ, πάντως, φρόντισε να δείξει δημόσια την εκτίμησή του προς τον «σκληρό αλλά αξιόπιστο φίλο» του, αφήνοντας να εννοηθεί ότι υπάρχουν ανταλλάγματα σε εκκρεμότητα — ίσως και στο ζήτημα των F-35. Όμως, αν η Τουρκία θέλει να παραμείνει στο τραπέζι των εξελίξεων, θα χρειαστεί να ισορροπήσει: δεν μπορεί να έχει λόγο στη Γάζα αγνοώντας τον Νετανιάχου, όσο κι αν αυτό της κοστίζει εσωτερικά. Ταυτόχρονα, το κοινό ενδιαφέρον με την Αίγυπτο για σταθερότητα δημιουργεί έναν νέο άξονα επικοινωνίας, που μπορεί να λειτουργήσει ως δίαυλος επιρροής — αλλά και δοκιμασίας.

Η Διακήρυξη του Σαρμ ελ-Σέιχ μοιάζει περισσότερο με υπόσχεση παρά με δεσμευτικό σχέδιο. Η ρητορική της είναι γενναιόδωρη: μιλά για ειρήνη, αξιοπρέπεια, εκπαίδευση, ισότητα, προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς. Όμως η ουσία θα κριθεί στους μηχανισμούς εφαρμογής — εκεί όπου η διπλωματία μετατρέπεται σε πραγματικότητα. Αν δεν υπάρξουν χρονοδιαγράμματα, εποπτεία και συγκεκριμένα βήματα, υπάρχει ο κίνδυνος το κείμενο να παραμείνει μια καλοπροαίρετη ρητορική άσκηση. Γιατί η ειρήνη στη Γάζα δεν θα επιτευχθεί με διακηρύξεις, αλλά με δύσκολους συμβιβασμούς, με επιτόπιες δυνάμεις, με ανοικοδόμηση και πολιτική βούληση.

Η παρουσία του Τραμπ στην Κνεσέτ ήταν η επιτομή του πολιτικού του ύφους. Δεν επρόκειτο για μια τυπική επίσκεψη αρχηγού κράτους, αλλά για εμφάνιση που θύμιζε συναυλία. Το κοινό χειροκροτούσε πριν καν ανέβει στο βήμα, οι βουλευτές τον περίμεναν όρθιοι, οι κάμερες δεν σταματούσαν ούτε στιγμή. Ο Τραμπ απολάμβανε το φως, την ενέργεια, τη λατρεία. Μίλησε για στρατηγούς, για συνεργάτες, για την κόρη του — και φυσικά για τον εαυτό του. Μίλησε σαν ροκ σταρ που αφηγείται το νέο του άλμπουμ. Οι αναφορές του στην Παλαιά Διαθήκη και κυρίως στον Αβραάμ δεν ήταν τυχαίες: ήθελε να παρουσιαστεί ως «πατέρας των συμφωνιών», ως εκείνος που φέρνει ειρήνη με το κύρος του. «Αβραάμ» άλλωστε σημαίνει «ο υπέροχος πατέρας». Ως σταρ, ως «πατέρας» και ως επιχειρηματίας, ο Ντόναλντ Τραμπ συνεχίζει να βλέπει τη διεθνή σκηνή σαν ένα πεδίο διαπραγματεύσεων, σαν μια μεγάλη αγορά όπου οι συμφωνίες έχουν πάντα τιμή. Το έργο «Ειρήνη στη Μέση Ανατολή» έχει μόλις ξεκινήσει. Το αν θα παραμείνει παράσταση ή θα γίνει ιστορία, θα το δείξει η επόμενη πράξη.