Η σιωπή της ευθύνης και ο θόρυβος της πολιτικής

Καθώς ο Πάνος Ρούτσι πλησιάζει τις τρεις εβδομάδες απεργίας πείνας, ζητώντας να προχωρήσει η εκταφή του παιδιού του – ενός από τα θύματα της τραγωδίας των Τεμπών – η υπόθεση αποκτά πλέον διαστάσεις που υπερβαίνουν το ατομικό δράμα. Δεν πρόκειται μόνο για ένα αίτημα δικαίωσης ή μια πράξη προσωπικής απελπισίας· πρόκειται για ένα ζήτημα με βαθιά πολιτικό και κοινωνικό αποτύπωμα, ικανό να επηρεάσει το δημόσιο κλίμα και να θέσει εκ νέου σε δοκιμασία το επίπεδο ευαισθησίας, ψυχραιμίας και θεσμικού σεβασμού του ελληνικού πολιτικού συστήματος. Η κυβέρνηση, έχοντας επίγνωση της ευαισθησίας του θέματος, επιλέγει να κρατήσει χαμηλούς τόνους, αποφεύγοντας κάθε ίχνος αντιπαράθεσης πάνω στον ανθρώπινο πόνο. Όπως σημειώνουν κυβερνητικές πηγές, «κανείς δεν μπορεί να υποδείξει σε έναν πατέρα που έχασε το παιδί του πώς να εκφράσει τη θλίψη και τη διεκδίκησή του». Αυτή η στάση αποτυπώνει μια σαφή πολιτική επιλογή: σεβασμός και αυτοσυγκράτηση, σε μια συγκυρία όπου το παραμικρό σχόλιο μπορεί να παρερμηνευθεί ως αδιαφορία ή κυνισμός.

Παράλληλα, το Μέγαρο Μαξίμου επιμένει στη θεσμική γραμμή ότι η κυβέρνηση δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη Δικαιοσύνη, η οποία έχει την αποκλειστική αρμοδιότητα να αποφασίσει για το αίτημα της εκταφής. Αυτή η θέση – αν και μπορεί να ακούγεται ψυχρή στα αυτιά μιας κοινωνίας που αναζητά συμβολικές πράξεις συμπαράστασης – στηρίζεται στον πυρήνα της συνταγματικής αρχής της διάκρισης των εξουσιών. Και τούτο είναι ίσως το λεπτότερο σημείο ισορροπίας: πώς μια κυβέρνηση μπορεί να δείχνει ανθρώπινη ευαισθησία χωρίς να παραβιάζει τον θεσμικό της ρόλο. Στον αντίποδα, η αντιπολίτευση επιχειρεί να αναδείξει το θέμα σε μείζον πολιτικό ζήτημα. Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, Σωκράτης Φάμελλος, μίλησε στη Βουλή για «παραδοχή του δίκαιου αιτήματος» από τον υπουργό Άμυνας Νίκο Δένδια, αλλά και για «ευθύνη της κυβέρνησης» που, όπως είπε, «δεν κάνει τίποτα». Η τοποθέτησή του έδειξε την πρόθεση του κόμματός του να συνδέσει την υπόθεση Ρούτσι με την ευρύτερη αίσθηση αναξιοπιστίας που καταγράφουν οι δημοσκοπήσεις.

Ανάλογα αιχμηρή ήταν και η ρητορική του ΚΚΕ, με τον Δημήτρη Κουτσούμπα να κατηγορεί την κυβέρνηση για «παρεμπόδιση των γονέων να μάθουν την αλήθεια», αλλά και του προέδρου της Ελληνικής Λύσης, Κυριάκου Βελόπουλου, που επέλεξε να διαφοροποιηθεί, δηλώνοντας ότι δεν θέλει «να φαίνεται στις κάμερες πάνω στον ανθρώπινο πόνο». Ωστόσο, το γεγονός ότι η υπόθεση φέρει την υπογραφή της Ζωής Κωνσταντοπούλου ως νομικής εκπροσώπου του κ. Ρούτσι, προσδίδει στην όλη ιστορία και μια έντονη πολιτική διάσταση, κάτι που αρκετά κυβερνητικά στελέχη θεωρούν ότι ενισχύει την εντύπωση «πολιτικής εκμετάλλευσης» ενός ανθρώπινου δράματος. Ο υπουργός Υγείας Άδωνις Γεωργιάδης δεν το άφησε να εννοηθεί απλώς· το είπε ξεκάθαρα: «Υπάρχει 100% πολιτική εκμετάλλευση από την κυρία Κωνσταντοπούλου». Στον αντίποδα, ο υπουργός Άμυνας Νίκος Δένδιας επέλεξε μια πιο ανθρώπινη, συναισθηματική προσέγγιση. Από το βήμα της Βουλής, δήλωσε πως δεν μπορεί να φανταστεί να αρνείται κανείς σε έναν γονιό το δικαίωμα να μάθει την αλήθεια για τον θάνατο του παιδιού του. Μια φράση που, αν και συνοδεύτηκε από τη διευκρίνιση ότι η κυβέρνηση δεν έχει καμία αρμοδιότητα να παρέμβει στη Δικαιοσύνη, προκάλεσε εσωκομματικούς ψιθύρους και παρασκηνιακή ενόχληση στο Μέγαρο Μαξίμου.

Σύμφωνα με πληροφορίες, υπήρξε επικοινωνία του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον υπουργό Άμυνας, όχι για να επιβληθεί «πειθαρχία», αλλά για να διασφαλιστεί ότι η γραμμή ενότητας και σοβαρότητας παραμένει σταθερή. Το μήνυμα από το Μαξίμου ήταν σαφές: σεβασμός στον πόνο, όχι πολιτικοποίηση του δράματος. Η τοποθέτηση του κυβερνητικού εκπροσώπου Παύλου Μαρινάκη επιχείρησε να «κλείσει» τη συζήτηση περί διαφοροποιήσεων, επιμένοντας ότι ο Δένδιας δεν παρέκκλινε από τη γραμμή της κυβέρνησης, αλλά εξέφρασε ανθρώπινη κατανόηση. «Η θέση της κυβέρνησης είναι σταθερή: δεν παρεμβαίνουμε στη Δικαιοσύνη. Αλλά σε ανθρώπινο επίπεδο στεκόμαστε δίπλα σε κάθε πολίτη που πονά», είπε χαρακτηριστικά, προσπαθώντας να επαναφέρει την ψυχραιμία στο δημόσιο διάλογο. Η αλήθεια είναι πως το Μαξίμου γνωρίζει καλά ότι κάθε λέξη γύρω από την υπόθεση μπορεί να επηρεάσει το πολιτικό κλίμα. Οι δημοσκοπήσεις του Σεπτεμβρίου δείχνουν έντονη δυσπιστία των πολιτών απέναντι σε όλα τα κόμματα, με τη Νέα Δημοκρατία να διατηρεί μεν το προβάδισμα, αλλά χωρίς να αποκομίζει πολιτικά οφέλη από τη ΔΕΘ. Η κόπωση της κοινωνίας, η ακρίβεια, η αίσθηση στασιμότητας και η απουσία πειστικής εναλλακτικής από την αντιπολίτευση δημιουργούν ένα τοπίο αμηχανίας και πολιτικής ακινησίας.

Σε αυτό το περιβάλλον, κάθε υπόθεση με έντονο ηθικό φορτίο – όπως των Τεμπών ή του ΟΠΕΚΕΠΕ – λειτουργεί σαν επιταχυντής των συναισθημάτων. Ο λαϊκισμός, όπως επισήμανε ο πρωθυπουργός στο 14ο Τακτικό Συνέδριο της ΟΝΝΕΔ, επιχειρεί να βρει χώρο μέσα από τέτοιες υποθέσεις. «Η κοινωνία μας πλήρωσε ακριβά τη φτηνή δημαγωγία», είπε χαρακτηριστικά, καλώντας τη νεολαία της Νέας Δημοκρατίας να αντισταθεί στο νέο κύμα τοξικότητας και παραπληροφόρησης που διαχέεται στα κοινωνικά δίκτυα. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης γνωρίζει ότι το πολιτικό κεφάλαιο της κυβέρνησης δεν θα ανακτηθεί μέσα από επικοινωνιακές αντιπαραθέσεις, αλλά μέσα από πράξεις σταθερότητας και αξιοπιστίας. «Να μην παρασυρόμαστε από τις μίζερες εντυπώσεις της στιγμής», είπε, υπενθυμίζοντας ότι η Νέα Δημοκρατία παραμένει ο μόνος πολιτικός φορέας που μπορεί να εγγυηθεί πολιτική σταθερότητα και δημοκρατική ομαλότητα.

Στο εσωτερικό της παράταξης, ωστόσο, η παρέμβαση Δένδια άνοιξε εκ νέου τη συζήτηση για το μέλλον μετά τον Μητσοτάκη. Παρότι ο ίδιος ο πρωθυπουργός έδειξε ότι παραμένει απόλυτα στο τιμόνι και θα ηγηθεί της Ν.Δ. και στις εκλογές του 2027, η δημόσια διαφοροποίηση – όσο κι αν ερμηνεύθηκε ως «ανθρώπινη» – φανέρωσε ότι υπάρχουν ευαισθησίες και διαφορετικές αποχρώσεις στο κυβερνητικό στρατόπεδο.

Άλλωστε, και άλλοι «γαλάζιοι» βουλευτές, όπως ο Δημήτρης Μαρκόπουλος, ο Κωνσταντίνος Κυρανάκης και ο Θάνος Πλεύρης, τάχθηκαν ουσιαστικά υπέρ του δικαιώματος του κ. Ρούτσι να ζητήσει την εκταφή του παιδιού του, επιμένοντας όμως ότι η απόφαση ανήκει αποκλειστικά στη Δικαιοσύνη. Πρόκειται για μια λεπτή ισορροπία μεταξύ ανθρωπιάς και θεσμικής συνέπειας – μια ισορροπία που η κυβέρνηση δείχνει αποφασισμένη να διατηρήσει. Το πραγματικό ζητούμενο για το πολιτικό σύστημα είναι αν μπορεί να αντιμετωπίζει τέτοια ζητήματα χωρίς να τα μετατρέπει σε πεδίο κομματικής αντιπαράθεσης. Η κοινωνία δείχνει κουρασμένη από τις υπερβολές, τα αλληλοκαρφώματα και τα επικοινωνιακά παιχνίδια. Ο Πάνος Ρούτσι δεν ζητά κάτι πολιτικό· ζητά κάτι ανθρώπινο. Και η απάντηση στο αίτημά του – όποια κι αν είναι – θα δοθεί από τη Δικαιοσύνη, όχι από τα τηλεοπτικά πάνελ.

Αν όμως υπάρξει σοβαρή επιδείνωση της υγείας του, τότε το πολιτικό κλίμα ενδέχεται να μεταβληθεί ραγδαία. Η κοινή γνώμη, ήδη ευάλωτη και θυμωμένη, θα μπορούσε να αντιδράσει απρόβλεπτα, δημιουργώντας κοινωνική πίεση που κανένα κόμμα δεν θα μπορέσει εύκολα να διαχειριστεί. Σε αυτό το ρευστό περιβάλλον, η κυβέρνηση επιχειρεί να σταθεί πάνω από το κύμα των συναισθημάτων, χωρίς να αποκοπεί από την κοινωνική πραγματικότητα. Κρατά χαμηλούς τόνους, επιμένει στη διάκριση των εξουσιών, αλλά ταυτόχρονα δεν κλείνει τα μάτια στον ανθρώπινο πόνο. Το πολιτικό της μήνυμα είναι καθαρό: η Δημοκρατία οφείλει να είναι συγκρατημένη, όχι απρόσωπη.