Η μέρα που η Αθήνα ξαναβρήκε την ψυχή της

Πέμπτη, 12 Οκτωβρίου 1944. Ύστερα από 1.264 ημέρες γερμανικής κατοχής, η Αθήνα ξυπνά επιτέλους ελεύθερη. Οι σειρήνες δεν ηχούν πια για συναγερμό, αλλά για χαρά. Η πόλη, κουρασμένη και εξαντλημένη, παίρνει ανάσα — η Ελλάδα γυρίζει σελίδα. Το προηγούμενο βράδυ, ο Γερμανός αντιπτέραρχος και στρατιωτικός διοικητής Νοτίου Ελλάδος, Χέλμουτ Φέλμυ, είχε ανακοινώσει ότι τα στρατεύματα κατοχής αποχωρούν. Η Αθήνα, που είχε ήδη κηρυχθεί «ανοχύρωτη πόλη», παραδινόταν ξανά στους ανθρώπους της. Το πρωί της 12ης Οκτωβρίου, γύρω στις 9:30, ο Φέλμυ μαζί με τον κατοχικό δήμαρχο Άγγελο Γεωργάτο και τους τελευταίους ναζί στρατιώτες καταθέτουν στεφάνι στο Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη. Ύστερα, ένας στρατιώτης ανεβαίνει στην Ακρόπολη. Με σκυμμένο το κεφάλι, υποστέλλει τη σβάστικα που για τέσσερα σκοτεινά χρόνια κάλυπτε τον ιερό βράχο. Τυλίγει τη σημαία κάτω από το μπράτσο του και αποχωρεί. Στην ιστορική εκείνη στιγμή, οι Ναζί εγκαταλείπουν την πρωτεύουσα με ένα κονβόι οχημάτων που κατευθύνεται προς τον βορρά.

Η εικόνα αυτής της μέρας πέρασε στη μνήμη της πόλης σχεδόν μυθικά. Ελάχιστα οπτικά ντοκουμέντα διασώθηκαν — μερικές φωτογραφίες, ηχητικά αποσπάσματα, και μια μοναδική ταινία. Ο Φιλοποίμην Φίνος, ιδρυτής της Finos Film, στάθηκε τότε πίσω από την κάμερα. Κατέγραψε τους ανθρώπους που ξεχύνονταν στους δρόμους, τα γέλια, τα δάκρυα, τα αυτοσχέδια πανό. Κατέγραψε τη στιγμή που η Αθήνα ξαναγινόταν ελληνική. Το υλικό εκείνο, ωστόσο, έμεινε για δεκαετίες στα συρτάρια, καθώς η χώρα μπήκε γρήγορα στη δίνη των πολιτικών συγκρούσεων και του εμφυλίου. Ο Φίνος δεν πρόλαβε ποτέ να ολοκληρώσει το κινηματογραφικό του ζουρνάλ. Ώσπου, το 1999, ο Ροβήρος Μανθούλης ανακάλυψε το φιλμ και το ενσωμάτωσε στη σειρά ντοκιμαντέρ του για τον Εμφύλιο — ένα ανεκτίμητο τεκμήριο που φώτισε ξανά τη στιγμή της ελευθερίας.