Η εφηβεία ως αναλώσιμο είδος

Γράφει η Ευτυχία Παπούλια

Κοινωνιολόγος

Τα νιάτα είναι σαν τα ορεκτικά. Σε απασχολούν τόσο πολύ τα επόμενα πιάτα ώστε δεν τους δίνεις σημασία.

Saki, Βρετανός διηγηματογράφος

“Μὴ δῶτε τὸ ἅγιον τοῖς κυσίν, μηδὲ βάλητε τοὺς μαργαρίτας ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν χοίρων, μήποτε καταπατήσωσιν αὐτοὺς ἐν τοῖς ποσὶν αὐτῶν καὶ στραφέντες ῥήξωσιν ὑμᾶς. Κατά Ματθαίον, ζ΄ 6”. Παραφράζοντας αυτήν την Ευαγγελική ρήση και προσαρμόζοντάς την στην καταλυτική εξουσία που ασκούν τα μέσα ηλεκτρονικής επικοινωνίας, στην επαγγελματική, κοινωνική και προσωπική ζωή των ανθρώπων αλλά και την διαφορετική αντίληψη για την ηθική, όπως την επιβάλλουν στην ζωή, κυρίως των εφήβων, θα μπορούσαμε να πούμε πως αν υπάρχει κάτι που να ομορφαίνει την φύση και την κοινωνία, είναι η αγνότητα της εφηβείας. Μιας εφηβείας που είναι τα άγια και τα μαργαριτάρια της κοινωνίας, τα όρια της οποίας ολοένα και περισσότερο περιορίζονται δραματικά σε όλο και μικρότερες ηλικίες, απειλώντας τις ψυχές ακόμη και παιδιών του Δημοτικού Σχολείου. Μιας εφηβείας που πλέον απροκάλυπτα έχει γίνει κι αυτή αναλώσιμο είδος. Διαβάσαμε για ένα πανέμορφο κορίτσι 13 ετών, παιδί προβεβλημένων προσωπικοτήτων, που ξαφνικά έπεσαν πάνω του οι προβολείς της δημοσιότητας. Μιας μικρής δημοσιότητας, που όλοι δικαιούμαστε και θα την αξιοποιήσουμε την κατάλληλη στιγμή, έτσι, για να θυμηθούμε και τον Άντι Γουόρχολ.

Η προβολή αυτού του παιδιού από ένα κορυφαίο περιοδικό, συνοδευόταν από την λεζάντα πως “είναι πιο γυναίκα από ποτέ”, προκαλώντας φυσικά την οργή των χρηστών του διαδικτύου.  Ωσάν δηλαδή να είναι κάτι πολύ σημαντικό για ένα κοριτσάκι να προσπερνάει την αθωότητα της εφηβείας του και να μεταπλάθεται ξαφνικά σε γυναίκα. Μια έφηβη, όπως και πολλές άλλες που αντιπροσωπεύουν τα ‘άγια’ και τα ‘μαργαριτάρια’ της κοινωνίας ρίχνονται βορά στους κύνες και τους χοίρους, για την εξυπηρέτηση καταναλωτικών σκοπιμοτήτων. με την παρότρυνση πολλές φορές και των ίδιων των γονιών τους. Αγνοώντας όμως τους κινδύνους που επιφέρει η βίαιη αυτή ωριμότητα στις αθώες ψυχές τους. Αυτό είναι το κακό νέο στην συγκεκριμένη περίπτωση. Υπάρχει όμως και το καλό νέο, που ελπίζουμε να αφυπνίσει τις κοινωνίες απ’ τον κίνδυνο των Σειρήνων στ’ αυτιά των εφήβων: Μια θέση γι’ αυτούς, στον φανταστικό κόσμο που κινείται κάτω από τους προβολείς, με μοναδικό ταλέντο την λάμψη της εφηβείας τους.

Η Γαλλία αντέδρασε δυναμικά στην προβολή ενός δεκατριάχρονου κοριτσιού που προβάλλεται περισσότερο ως μια ‘ώριμη γυναίκα’ διατηρώντας όμως την ομορφιά της εφηβείας. Ένας συνδυασμός μάλλον τεχνητός, από όσους ανέλαβαν να προωθήσουν αυτό το νέο πρότυπο γυναικείας ομορφιάς. Μιας και η εικόνα της σύγχρονης γυναίκας, όπως διαμορφώνεται μετά την ενηλικίωσή της, λόγω των συνεχών παρεμβάσεων γίνεται περισσότερο απωθητική. Όχι μόνο στην εμφάνιση αλλά και στην συμπεριφορά, το λεξιλόγιο, αλλά και άλλες συνήθειες που ακυρώνουν το φυσικό χάρισμα του ωραίου φύλου, να είναι… ωραίο και να προκαλεί το αισθητικό και το αισθησιακό ενδιαφέρον του άνδρα. Ένα ενδιαφέρον που στην εποχή μας πηγαίνει σε φθίνουσα πορεία γιατί το διαδίκτυο προσφέρει υποκατάστατα. Όμως στην κανονική ζωή πολλά κορίτσια δεν βιώνουν ούτε καν την συγκίνηση ενός απλού φλερτ, γιατί θεωρείται πως εμπίπτει κι αυτό στο αδίκημα της… σεξουαλικής παρενόχλησης.

Βέβαια, στον χώρο της Μόδας και της Τέχνης, μικρά παιδιά με μοναδικό προσόν την φρεσκάδα της εφηβείας τους, να εισβάλλουν ως κομήτες και να παίζουν κάποιο δεύτερο ή και πρώτο ρόλο ως “παιδιά θαύματα”, υπήρχαν πάντα και στην χώρα μας αλλά και στο παγκόσμιο καλλιτεχνικό στερέωμα. Παιδιά που εξαργύρωσαν την γοητεία της νεότητάς τους με κάποιο ρόλο, ταυτίστηκαν με αυτόν κι όταν πλέον άρχισαν να μεγαλώνουν, δεν υπήρχε ρόλος γι’ αυτούς. Ήταν παιδιά θαύματα…όμως μιας χρήσης. Τι απέγιναν όλοι αυτοί; Κάποιοι, ελάχιστοι, είχαν λίγο ταλέντο και έγιναν μεγάλοι. Οι άλλοι όμως ακόμη κι αν είχαν κάτι από αυτό το χάρισμα αλλά η συνείδησή τους δεν τους επέτρεπε να ενδώσουν στις προκλήσεις που προβάλλονται σε κάθε βήμα, χάθηκαν. Και πολλοί απ’ αυτούς βίωσαν όλη την κλίμακα σωματικής και ψυχικής φθοράς.

Η Ολίβια Χάσεϊ, η μούσα του Φράνκο Τζεφιρέλλι που έφυγε απ’ την ζωή πρόσφατα σε ηλικία 73 ετών, κλήθηκε απ’ τον σκηνοθέτη για τον ρόλο της Παναγίας, όταν ήταν μόλις 15 ετών. Έτσι απαιτούσαν οι Γραφές κι ο Τζεφιρέλλι δεν μπορούνε να κάνει διαφορετικά. Τόσο στον Ιησού από τη Ναζαρέτ όσο και στον Ρωμαίο και την Ιουλιέττα, η Ολίβια Χάσει δε χρειάστηκε να ερμηνεύσει κάποιο δύσκολο ρόλο, αρκούσε η ανυπέρβλητη ομορφιά της. Η αναμφισβήτητη αξία των ταινιών αυτών οφείλεται κατά κύριο λόγο στην υπόθεση και στον σκηνοθέτη. Βέβαια, η ζωή της Ολίβια Χάσεϊ παρά τις μεγάλες της επιτυχίες, σημαδεύτηκε και από προσωπικές τραγωδίες, που επηρέασαν την δημόσια εικόνα της και την εξέλιξή της. Όπως συμβαίνει, δυστυχώς, όταν οι προβολείς πέσουν πάνω σε άγουρα πλάσματα, ανίκανα να προλάβουν την τύφλωση που ακολουθεί…