“Η Δική Μου Θάσος”: Ένα Βιβλίο που αναδεικνύει την Ιστορία

Το βιβλίο «Η Δική Μου Θάσος» καταγράφει την ανασκαφική διαδικασία στο Καστρί το 1976, συνδυάζοντας την αρχαιολογική έρευνα με τις προσωπικές εμπειρίες των συμμετεχόντων και την πολιτιστική ταυτότητα της Θάσου.

Το βιβλίο Η Δική Μου Θάσος, που εκδόθηκε από τις Εκδόσεις Παρουσία της Ιεράς Μητροπόλεως Φιλίππων, Νεαπόλεως και Θάσου, προσφέρει μια ολοκληρωμένη καταγραφή της ανασκαφικής διαδικασίας στον προϊστορικό οικισμό του Καστρίου, κοντά στον Θεολόγο της Θάσου, το καλοκαίρι του 1976. Συνδυάζει με εξαιρετική αρμονία την αυστηρότητα και την ακριβή καταγραφή των αρχαιολογικών ευρημάτων με τη ζωντανή και ανθρώπινη διάσταση της ανασκαφής. Από τη μια, η επιστημονική τεκμηρίωση των ευρημάτων φωτίζει τις σημαντικές πλευρές της ιστορίας και του πολιτισμού της περιοχής, ενώ από την άλλη, οι προσωπικές ιστορίες και συναισθηματικές συνδέσεις των ανθρώπων που συμμετείχαν – επιστημόνων και ντόπιων – προσφέρουν μια πολύ πιο πλούσια και ανθρώπινη εικόνα της διαδικασίας.

Το βιβλίο αναδεικνύει την ανασκαφή όχι μόνο ως επιστημονική εργασία, αλλά και ως μια εμπειρία συνεργασίας, καθημερινότητας και αλληλεπίδρασης, αποτυπώνοντας την ουσία της ανθρώπινης διάστασης πίσω από την έρευνα και την ανακάλυψη.

Η Θάσος, ένα νησί με μοναδική φυσική ομορφιά, πλούσια ιστορία και πολιτιστική κληρονομιά, υπήρξε το σκηνικό αυτής της ανασκαφής. Με τα καταπράσινα τοπία, τις γραφικές παραλίες και τις αρχαίες πόλεις της, το νησί αναδεικνύεται όχι μόνο σε αρχαιολογικό πεδίο, αλλά και σε ζωντανό κομμάτι της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ελλάδας. Στην αρχαιότητα, υπήρξε κέντρο σημαντικών πολιτισμών, ενώ για τους συμμετέχοντες στην ανασκαφή, η Θάσος έγινε κάτι παραπάνω από πεδίο επιστημονικής έρευνας – αποτέλεσε έναν τόπο συναισθηματικής σύνδεσης και προσωπικής ανακάλυψης. Οι σχέσεις που αναπτύχθηκαν μεταξύ των επιστημόνων και των ντόπιων, οι οποίοι συμμετείχαν ενεργά στην ανασκαφή, πρόσφεραν μια ξεχωριστή διάσταση στην εμπειρία. Για αυτούς, η Θάσος έγινε το “σταυροδρόμι” του παρελθόντος και του μέλλοντος, ενώνoντας τις επιστημονικές αναζητήσεις με την καθημερινότητα και δημιουργώντας γέφυρες αλληλοκατανόησης και αμοιβαίας εκτίμησης.

Η ανασκαφή στο Καστρί της Θάσου υπήρξε μια εμπειρία που σημάδεψε βαθιά τη ζωή των συμμετεχόντων, καθώς, παρά τις δύσκολες συνθήκες της εποχής και τον σωματικό κόπο που απαιτούσε η εργασία, εξελίχθηκε σε μια κοινή πορεία γεμάτη ανθρώπινες στιγμές: γέλιο, φιλίες και συνεργασία, δημιουργώντας έτσι ισχυρούς δεσμούς ζωής, αμοιβαίας εκτίμησης. Οι αρχαιολόγοι του Αρχαιολογικού Μουσείου Καβάλας και Θάσου, που συμμετείχαν στην ανασκαφή, υπήρξαν σημαντικοί συνεργάτες και φίλοι, με τις σχέσεις τους να παραμένουν ανέπαφες μέχρι και σήμερα, παρά τις διάφορες αλλαγές στη ζωή τους. Το βιβλίο δεν καταγράφει μόνο την επιστημονική διαδικασία της ανασκαφής, αλλά και τις προσωπικές αναμνήσεις των ανθρώπων που συμμετείχαν, αποκαλύπτοντας την ανθρώπινη διάσταση της αρχαιολογικής έρευνας και τις κοινωνικές και πολιτιστικές ιδιαιτερότητες της Θάσου. Μέσα από την καθημερινή συνύπαρξη και τη συνεχιζόμενη επικοινωνία μεταξύ των κατοίκων του νησιού και των επιστημόνων, αναδείχθηκε η αξία της συλλογικής μνήμης και της συνεργασίας στην αρχαιολογική έρευνα, προσφέροντας παράλληλα μια συναισθηματική μαρτυρία για το πώς η επαφή με το νησί και τους ανθρώπους του καθόρισε τις ζωές των συμμετεχόντων.

Η πρωτοβουλία για την έκδοση του βιβλίου ανήκει στη Σαπφώ Αγγελούδη-Ζαρκάδα, αρχιτέκτονα και διδάκτορα της Αρχιτεκτονικής Σχολής του ΑΠΘ, με καταγωγή από τη Θάσο, και τον αγαπητό της φίλο, καθηγητή Αναγνώστη Αγελαράκη. Μαζί, με την καθοδήγηση της επιτίμου Εφόρου Αρχαιοτήτων Χάιδως Κουκούλη-Χρυσανθάκη, οι τρεις τους πρωτοστάτησαν στην ανασκαφή του 1976, η οποία αποτέλεσε ορόσημο για τη μετέπειτα πορεία τους. Η έκδοση του βιβλίου ολοκληρώθηκε ύστερα από τρία χρόνια συνεργασίας και αφοσίωσης στην καταγραφή των εμπειριών και των αναμνήσεων από εκείνη την περίοδο, καταγράφοντας τις πολλαπλές διαστάσεις της ανασκαφής και τις σχέσεις των επιστημόνων με το νησί και τους κατοίκους του. Την επιμέλεια του έργου ανέλαβαν η κα Σαπφώ Αγγελούδη-Ζαρκάδα, ο κ. Στρατής Παπαδόπουλος και ο κ. Αναγνώστης Αγελαράκης. Η πολυφωνία των συγγραφέων αποτυπώνει τη διαφορετικότητα των οπτικών και των εμπειριών που συνόδευσαν την ανασκαφή, και η συνδυασμένη προσέγγισή τους αναδεικνύει την αλληλεπίδραση μεταξύ επιστημόνων και ντόπιων, καθώς και τις κοινωνικές και πολιτιστικές ιδιαιτερότητες της Θάσου της εποχής εκείνης.

Το βιβλίο Η Δική Μου Θάσος, το οποίο περιλαμβάνει 300 σελίδες, δεν περιορίζεται στην καταγραφή των ευρημάτων, αλλά αναδεικνύει τις προσωπικές και συλλογικές ιστορίες των συμμετεχόντων. Στη συλλογική αυτή καταγραφή συνεισφέρουν 28 διακεκριμένοι επιστήμονες και επαγγελματίες, όπως η Γεωργία Αριστοδήμου, η Πηνελόπη Μάλαμα, ο Χάρης Πέννας, ο Αργύρης Μπακιρτζής, ο Τάκης Γραμμένος, ο Αντώνης Κόντος, η Δημητρία Μαλαμίδου, η Κατερίνα Μπεχτσή, η Βασιλεία Παπαλαζάρου, ο Στρατής Παπαδόπουλος, η Σοφία Τσουτσουμπέη-Λόλιου, η Χάιδω Κουκούλη-Χρυσανθάκη, ο Πλάτων Πετρίδης, η Γιώτα Ατζακά, η Διονυσία Μίσιου, η Αικατερίνη Παπαευθυμίου, η Κατερίνα Χρυσανθάκη-Nagle, ο Arthur Muller, ο Χαράλαμπος Μπακιρτζής, ο Κώστας Χιόνης, ο Δημήτρης Σιαμπανόπουλος, η Αργυρώ Μουτάφη-Αγελαράκη, ο Γιάννης Ατζακάς, η Γεωργία Τριανταφυλλίδου, ο Παναγιώτης Αγελαράκης και ο Toni Kozelj. Κάθε συγγραφέας με το προσωπικό του ύφος προσφέρει τη δική του ματιά για το πώς η επαφή του με το νησί και τους ανθρώπους της Θάσου τον επηρέασε και καθόρισε τη μετέπειτα πορεία του, δημιουργώντας ένα ζωντανό ψηφιδωτό επιστημονικών και προσωπικών εμπειριών.

Η συμμετοχή του Βασίλη Βασιλικού, του Θάσιου συγγραφέα, ο οποίος είχε αποδεχθεί την πρόταση να γράψει για το βιβλίο, προσδίδει στην έκδοση μια ιδιαίτερη συναισθηματική βαρύτητα. Η απώλεια του, όπως και άλλων φίλων, άφησε ένα κενό, το οποίο το βιβλίο γεφυρώνει, αφιερώνοντάς του ένα κομμάτι του έργου. Η συνεισφορά του Βασίλη Βασιλικού, όπως αποτυπώνεται στο επίγραμμα του Γιάννη Ατζακά, αναδεικνύει με τον πιο βαθύ και αυθεντικό τρόπο τη μεγάλη αναγνώριση και εκτίμηση για το έργο και την προσωπικότητά του.

Το βιβλίο αναδεικνύει την αναντικατάστατη αξία της συλλογικής μνήμης και της συνεργασίας, ενώ ταυτόχρονα προσφέρει μια αναδρομή σε ένα κρίσιμο κεφάλαιο της αρχαιολογικής έρευνας στη Θάσο και της κοινωνικής δυναμικής που αναπτύχθηκε γύρω από αυτήν. Στον επίλογο του βιβλίου, ο καθηγητής Αναγνώστης Αγελαράκης επισημαίνει τη σημασία αυτής της εμπειρίας για την προσωπική και επαγγελματική πορεία των συμμετεχόντων, χαρακτηρίζοντας τη Θάσο ως ένα ‘σταυροδρόμι καριέρας και προσωπικής εξέλιξης’. Το έργο δεν είναι απλώς μια ανασκόπηση ενός ιστορικού γεγονότος, αλλά μια βαθιά συναισθηματική μαρτυρία για τη διαρκή επιρροή αυτής της εμπειρίας στη ζωή των ανθρώπων που τη βίωσαν.