Επικίνδυνα ρήγματα στην Ελλάδα: “Καμπανάκι” Παπαζάχου

Τρεις είναι οι γεωτεκτονικές ζώνες στον ελλαδικό χώρο που διαθέτουν τη δυναμική να προκαλέσουν σεισμό μεγέθους έως και 7,7 Ρίχτερ, αντίστοιχο με αυτόν που έπληξε πρόσφατα τη Μιανμάρ, σύμφωνα με τον καθηγητή Γεωφυσικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Κώστα Παπαζάχο. Μιλώντας στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων του Star, ο κ. Παπαζάχος εξήγησε πως τέτοιοι σεισμοί δεν μπορούν να συμβούν οπουδήποτε, καθώς απαιτούν μεγάλα σεισμικά ρήγματα, μήκους εκατοντάδων χιλιομέτρων, ικανά να συγκεντρώσουν και να απελευθερώσουν τεράστια σεισμική ενέργεια.

Πού βρίσκονται τα επικίνδυνα ρήγματα στην Ελλάδα

Ο καθηγητής ανέδειξε τρεις γεωγραφικές ζώνες της χώρας με ιδιαίτερη σεισμική δυναμική:

1. Το εξωτερικό ελληνικό τόξο
   Εκτείνεται από την Κεφαλονιά, νότια της Πελοποννήσου, μέχρι τις νότιες ακτές της Κρήτης. Πρόκειται για μια από τις πιο ενεργές σεισμικά περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου.

2. Η τάφρος του Βορείου Αιγαίου
   Έχει μεγάλα μήκη τόσο προς την κατεύθυνση της Κωνσταντινούπολης όσο και προς το ρήγμα της Ανατολίας. Συνδέεται άμεσα με την ευρύτερη τεκτονική δραστηριότητα του Βόρειου Αιγαίου.

3. Η ζώνη της Αμοργού
   Αν και πιο περιορισμένη σε έκταση, θεωρείται μια οριακή αλλά υπολογίσιμη γεωτεκτονική περιοχή που είχε δώσει τον ισχυρό σεισμό των 7,5 Ρίχτερ το 1956.

Γιατί η Ελλάδα δεν έχει βιώσει καταστροφές τύπου Μιανμάρ

Παρά τη σεισμική δραστηριότητα των παραπάνω περιοχών, η Ελλάδα δεν έχει ιστορική εμπειρία από σεισμούς τέτοιας κλίμακας με εκτεταμένες καταστροφές, όπως εκείνες που σημειώθηκαν στην Ασία. «Στον σεισμό της Αμοργού το 1956, παρά το ισχυρό μέγεθος των 7,5 Ρίχτερ, δεν υπήρξαν ανάλογες καταστροφές, κυρίως λόγω της θαλάσσιας τοποθεσίας του επίκεντρου, της απόστασης από κατοικημένες περιοχές και της απουσίας ψηλών κτιρίων», εξήγησε ο κ. Παπαζάχος.

Ο καθηγητής εστίασε και στη φύση των σεισμικών κυμάτων τέτοιου μεγέθους, τα οποία προκαλούν αργές ταλαντώσεις – ιδιαίτερα επικίνδυνες για ψηλά κτίρια, όπως πολυκατοικίες και ουρανοξύστες. «Το 365 μ.Χ. σημειώθηκε σεισμός 8,2 Ρίχτερ που έπληξε τη νότια Ελλάδα. Τότε, όμως, δεν υπήρχαν πολυκατοικίες. Σήμερα, οι αργές ταλαντώσεις ενός τέτοιου μεγάλου σεισμού θα μπορούσαν να προκαλέσουν πολύ σοβαρές βλάβες σε σύγχρονα ψηλά κτίρια», τόνισε.

Τα ιστορικά γεγονότα και τα πιο ισχυρά χτυπήματα του Εγκέλαδου

Η Ελλάδα, μια από τις πλέον σεισμογενείς χώρες της Ευρώπης, βρίσκεται στο επίκεντρο της γεωλογικής δραστηριότητας της Ανατολικής Μεσογείου. Η έντονη σεισμικότητα της περιοχής οριοθετείται από το λεγόμενο ελληνικό τόξο, το οποίο ξεκινά από το Ιόνιο, περνά στα νότια της Πελοποννήσου, διασχίζει την Κρήτη και την Κάρπαθο και εκτείνεται έως τη Ρόδο και τη νοτιοδυτική Τουρκία. Η ιστορία των σεισμών στην Ελλάδα καταγράφεται εδώ και αιώνες, με τις πρώτες αναφορές να εντοπίζονται στα έργα του Ηρόδοτου, ενώ η επιστημονική καταγραφή ξεκινά ουσιαστικά από τις αρχές του 20ού αιώνα.

Οι πιο ισχυροί σεισμοί στην ελληνική ιστορία

21 Ιουλίου 365 μ.Χ. – Δυτική Κρήτη

Ο ισχυρότερος σεισμός που έχει καταγραφεί στον ελλαδικό χώρο, με εκτιμώμενο μέγεθος 8,5 Ρίχτερ, σημειώθηκε στη Δυτική Κρήτη. Η παράκτια ζώνη της περιοχής ανασηκώθηκε κατά 6,5 μέτρα, ενώ ένα γιγαντιαίο τσουνάμι έπληξε ολόκληρη τη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου.

8 Αυγούστου 1303 – Ανατολική Κρήτη

Ένας ακόμη ισχυρός σεισμός, αυτή τη φορά στην ανατολική πλευρά του νησιού, προκάλεσε σοβαρές ζημιές και θεωρείται επανάληψη του φαινομένου του 365 μ.Χ.

12 Οκτωβρίου 1856 – Ρόδος, Κρήτη και Αιγαίο

Με μέγεθος 8,2 Ρίχτερ, είναι ο δεύτερος ισχυρότερος καταγεγραμμένος σεισμός στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου. Προκάλεσε 618 θανάτους και εκτεταμένες καταστροφές σε Κάσο, Σύμη, Καστελόριζο, Αμοργό και ακόμη και στην Κύπρο.

22 Μαρτίου – 3 Απριλίου 1881 – Χίος

Ο φονικότερος σεισμός στην ελληνική ιστορία, με πάνω από 4.000 νεκρούς και 7.000 τραυματίες. Το νησί καταστράφηκε σχεδόν ολοσχερώς, ενώ παρατηρήθηκαν κάθετες μετατοπίσεις έως και 2,5 μέτρα.

9 Ιουλίου 1956 – Αμοργός

Με μέγεθος 7,7 Ρίχτερ, προκάλεσε τσουνάμι ύψους 30 μέτρων, αποτέλεσμα υποθαλάσσιας κατολίσθησης. Το κύμα χτύπησε Κάλυμνο, Λέρο και Πάρο, αφήνοντας 53 νεκρούς και 100 τραυματίες.

12 Αυγούστου 1953 – Κεφαλονιά

Ισχυρός σεισμός 7,2 Ρίχτερ προκάλεσε 476 θανάτους και πάνω από 2.400 τραυματίες σε Κεφαλονιά, Ζάκυνθο και Ιθάκη. Από τα 33.000 κτίρια της περιοχής, περισσότερα από 27.000 υπέστησαν κατάρρευση ή σοβαρές ζημιές.

Ο φονικός σεισμός στην Καλαμάτα – 13 Σεπτεμβρίου 1986

Ο σεισμός που είχε μέγεθος 6,0 Ρίχτερ, σημειώθηκε στη Μεσσηνιακή πρωτεύουσα στις 20:21 ώρα Ελλάδος και προκάλεσε τον θάνατο 20 ανθρώπων. Στην Καλαμάτα κατέρρευσαν 4 πολυκατοικίες, ενώ το 20% των κτιρίων κρίθηκε κατεδαφιστέο ενώ ο ιστορικός ναός των Αγίων Αποστόλων καταστράφηκε. Το χωριό Ελαιοχώρι ισοπεδώθηκε και σοβαρές ζημίες παρατηρήθηκαν επίσης στα χωριά Βέργα, Πολιανή, Άρις, Αρτεμισία και Νέδουσα.

Ο μεγαλύτερος μετασεισμός σημειώθηκε δύο μέρες αργότερα, στις 15 Σεπτεμβρίου 1986, και είχε μέγεθος 5,4 Ρίχτερ. Συνολικά σημειώθηκαν 700 μετασεισμοί. Χρειάστηκε ειδική προσπάθεια για την ανοικοδόμηση των νεοκλασικών σπιτιών και καταστημάτων της πόλης καθώς και για την αποκατάσταση των βυζαντινών και νεότερων μνημείων, η οποία έγινε με ειδική μέριμνα από την Υπουργό Πολιτισμού Μελίνα Μερκούρη.

7 Σεπτεμβρίου 1999 – Αθήνα

Ο Εγκέλαδος χτύπησε την καρδιά της πρωτεύουσας με 5,9 Ρίχτερ. Παρά το σχετικά μικρό μέγεθος, το χαμηλό εστιακό βάθος και η εγγύτητα στο αστικό κέντρο προκάλεσαν 143 θανάτους και ζημιές δισεκατομμυρίων ευρώ. Η κατάρρευση της Ρικομέξ στο Μενίδι αποτέλεσε το πιο τραγικό παράδειγμα, με 39 θύματα.

Η περιοχή της Αθήνας έχει δεχτεί σεισμικά πλήγματα από την αρχαιότητα.

Μεταξύ άλλων:

• 427 π.Χ. – 426 π.Χ.: Σεισμοί με πιθανή εστία την Αταλάντη

• 1705 – 1805: Αλλεπάλληλες δονήσεις με επίκεντρο κοντά στον Ωρωπό

• 24 Φεβρουαρίου 1981: Σεισμός 6,8 Ρίχτερ στις Αλκυονίδες με σοβαρές ζημιές

• 7 Σεπτεμβρίου 1999: Ο πιο καταστροφικός στην Αθήνα τα τελευταία 100 χρόνια