Ένοπλες Δυνάμεις – Δένδιας: “Το όπλο του μαχητή δεν είναι πλέον το τουφέκι, αλλά το drone”

Σε μια εκτενή και ιδιαίτερα αποκαλυπτική τοποθέτηση για το μέλλον της ελληνικής άμυνας, ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Δένδιας παρουσίασε το νέο στρατηγικό πλαίσιο στο 3ο Συνέδριο Εργασίας της ΑΜΚΕ «Κόμβος» με θέμα «Η Ελλάδα σε Παγκόσμια Προοπτική», που πραγματοποιήθηκε στο Μέγαρο Καρατζά. Στο επίκεντρο της ομιλίας του βρέθηκε η ανάγκη διαμόρφωσης ενός ολοκληρωμένου αμυντικού οικοσυστήματος, ικανού να αξιοποιήσει το ελληνικό επιστημονικό δυναμικό και να παράξει προηγμένα τεχνολογικά συστήματα, ώστε η χώρα να αποκτήσει σαφές τεχνολογικό πλεονέκτημα έναντι των απειλών που αντιμετωπίζει. Ο κ. Δένδιας περιέγραψε ένα διεθνές περιβάλλον που έχει «ανατραπεί πλήρως», υπογραμμίζοντας ότι, παρά τις αισιόδοξες προσδοκίες μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου και την κυριαρχία της αντίληψης ότι η δημοκρατία και η ελεύθερη οικονομία θα οδηγούσαν σε μακρά περίοδο ειρήνης και ευημερίας, η πραγματικότητα αποδείχθηκε διαφορετική. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ο πόλεμος Αζερμπαϊτζάν – Αρμενίας, οι συγκρούσεις στην Υποσαχάρια Αφρική και ο εμφύλιος στο Σουδάν, συνθέτουν –όπως είπε– ένα παγκόσμιο σκηνικό αστάθειας. Σε αυτό προστίθεται για την Ελλάδα η ύπαρξη δύο «διαλυμένων κρατών» στις απέναντι ακτές της Μεσογείου, στη Συρία και τη Λιβύη, πολύ κοντά στη γειτονιά της.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ο υπουργός τόνισε ότι η Ελλάδα ζει από το 1952 με μια μόνιμη αντίφαση: είναι μέλος του ΝΑΤΟ, μιας επιτυχημένης και ισχυρής συμμαχίας, αλλά η κύρια απειλή για την ασφάλειά της προέρχεται από άλλο κράτος – μέλος της ίδιας Συμμαχίας. Αυτό, όπως επισήμανε, καθιστά την Ελλάδα –όπως και την Τουρκία– sui generis περίπτωση εντός του ΝΑΤΟ, με την χώρα να βρίσκεται σε συνεχή αμυντική εγρήγορση απέναντι σε σύμμαχο στο θεσμικό επίπεδο, αλλά απειλή στο επιχειρησιακό. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, η χώρα, σύμφωνα με τον κ. Δένδια, οφείλει να αποκτήσει «σοβαρές, αξιόπιστες και σύγχρονες» Ένοπλες Δυνάμεις, ικανές να αντιμετωπίσουν πολλαπλάσιες απειλές – όχι μόνο σε αριθμούς και οικονομική ισχύ, αλλά και στην εποχή των UAVs, όπου η τεχνολογική υπεροχή παίζει καθοριστικό ρόλο. Ο υπουργός περιέγραψε ένα «άλμα αντίληψης» σε σχέση με το παραδοσιακό δόγμα, σύμφωνα με το οποίο ο Στρατός προστάτευε τη στεριά, ο Στόλος τη θάλασσα και η Πολεμική Αεροπορία τον αέρα. «Για να ανταποκριθούμε σε αυτό που έχουμε μπροστά μας», σημείωσε, «χρειάζεται μια πιο ‘αιρετική’ θεώρηση».

Ειδική αναφορά έκανε στο Ναυτικό, εξηγώντας ότι δεν έχει πλέον νόημα οι νέες πανάκριβες φρεγάτες να είναι «δεσμευμένες» μέσα σε μια περιορισμένη θάλασσα όπως το Αιγαίο, εκτεθειμένες σε φθηνά αλλά αποτελεσματικά drones. «Μπορείς να καταστρέψεις μια φρεγάτα αξίας ενός δισεκατομμυρίου με ένα drone κόστους λίγων δεκάδων χιλιάδων ευρώ», τόνισε, προσθέτοντας ότι τα νέα πλοία, γαλλικά και ιταλικά, θα φέρουν στρατηγικούς πυραύλους με δυνατότητα πλήγματος στόχων σε αποστάσεις άνω των 1.500 χιλιομέτρων σε ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο. Για τις τέσσερις γαλλικές φρεγάτες, ανέφερε ότι στις 18 Δεκεμβρίου θα παραληφθεί η πρώτη στη Γαλλία, όπου και θα υψωθεί η ελληνική σημαία. Στο πλαίσιο της αλλαγής δόγματος, ο κ. Δένδιας ανακοίνωσε ότι «το Αιγαίο δεν θα προστατεύεται πλέον μόνο από τον Στόλο», αλλά κυρίως από πυραυλικά συστήματα πυροβολικού, διασκορπισμένα και κινητά στα νησιά του Αρχιπελάγους. Με αυτό τον τρόπο, όπως είπε, η θάλασσα θα μπορεί να «κλείνει» από τη στεριά, δίνοντας στον Στόλο την ελευθερία να δράσει εκεί όπου πραγματικά αξιοποιεί τις δυνατότητές του, και όχι εγκλωβισμένος σε ένα στενό, ιδιαίτερα απειλητικό περιβάλλον.

Αντίστοιχα, για την αεροπορική απειλή, ο υπουργός υπογράμμισε ότι η μέχρι τώρα λογική, σύμφωνα με την οποία η Πολεμική Αεροπορία αποτελεί το βασικό αντιαεροπορικό μέσο, είναι πλέον «πολύ ακριβή και όχι απαραίτητα η αποτελεσματικότερη». Θύμισε τον πόλεμο του 1973 μεταξύ Ισραήλ και Αιγύπτου, επισημαίνοντας ότι το Ισραήλ, αν και νικητής, υπέστη βαριές απώλειες σε αεροσκάφη και πιλότους, και ότι η ανατροπή ήρθε όταν τα αιγυπτιακά αντιαεροπορικά καταστράφηκαν στο έδαφος. Παρέθεσε και το πιο πρόσφατο παράδειγμα της Ουκρανίας, όπου, αν και η Ρωσία διαθέτει συντριπτική αριθμητική υπεροχή σε αεροπορικά μέσα, η μαζική χρήση αντιαεροπορικών συστημάτων περιορίζει σημαντικά τη δυνατότητα των ρωσικών αεροσκαφών να επιχειρούν πάνω από ουκρανικό έδαφος. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και το νέο δόγμα «Ασπίδα του Αχιλλέα», όπως το ονόμασε ο υπουργός, μια ολιστική προσέγγιση άμυνας που φιλοδοξεί να προστατεύει τον ελληνικό χώρο συνολικά: στον αέρα, στη θάλασσα, κάτω από τη θάλασσα και στη στεριά, με κεντρικό εργαλείο τα πυραυλικά συστήματα.

Κομβική θέση στο νέο σχήμα έχει και η αντιμετώπιση της απειλής από drones. Ο κ. Δένδιας ανέφερε ότι η χώρα που εκφράζει την πιο άμεση απειλή για την Ελλάδα διαθέτει, σύμφωνα με πληροφορίες, πάνω από ένα εκατομμύριο drones έτοιμα προς χρήση. Σε αυτό το περιβάλλον, παρουσίασε το πρώτο ελληνικό σύστημα anti-drone, τον «Κένταυρο», προϊόν συνεργασίας με το Ελληνικό Κέντρο Αμυντικής Καινοτομίας (ΕΛΚΑΚ), ο οποίος έχει ήδη δοκιμαστεί σε πραγματικές συνθήκες στην Ερυθρά Θάλασσα. Το σύστημα αυτό θα τοποθετηθεί σε όλες τις νέες φρεγάτες, ενώ, όπως είπε, θα προσαρμοστεί και για χρήση στη στεριά, με μικρότερες παράγωγες εκδοχές, με τις ονομασίες «Ωρίων» και «Τηλέμαχος», ώστε να δημιουργηθεί ένα πολυεπίπεδο πλέγμα προστασίας απέναντι στα μη επανδρωμένα.

Αναφερόμενος στον Στρατό Ξηράς, ο υπουργός περιέγραψε μια βαθιά αλλαγή φιλοσοφίας: «Το όπλο του μαχητή δεν είναι πια το τουφέκι», είπε χαρακτηριστικά, εξηγώντας ότι το drone First Person View αποτελεί πλέον το κύριο μέσο δράσης – ταυτόχρονα «όπλο και βλήμα», αναλώσιμο αλλά κρίσιμο στην τακτική εικόνα του πεδίου. Η μετάβαση αυτή απαιτεί, όπως σημείωσε, συνολική αναδιάρθρωση της εκπαίδευσης, με την υποχρεωτική εξοικείωση κάθε στρατιώτη στη χρήση drones. Παράλληλα, προανήγγειλε τη δημιουργία ενεργού εφεδρείας 150.000 εθελοντών, οι οποίοι θα εκπαιδεύονται συστηματικά, ώστε η χώρα να μπορεί να παρατάξει συνολική δύναμη περίπου 250.000 εκπαιδευμένων εφέδρων σε περίπτωση ανάγκης.

Κεντρικό εργαλείο για την υλοποίηση αυτής της νέας φιλοσοφίας είναι το ΕΛΚΑΚ, μέσω του οποίου, όπως εξήγησε ο κ. Δένδιας, το Υπουργείο Άμυνας θέτει συγκεκριμένα ερωτήματα και επιχειρησιακές ανάγκες στο οικοσύστημα καινοτομίας. Οι προτάσεις αξιολογούνται από τις Ένοπλες Δυνάμεις, χρηματοδοτείται η ανάπτυξη πρωτοτύπων και τα συστήματα δοκιμάζονται σε ασκήσεις. Για να πετύχει, όμως, αυτή η προσπάθεια, υπογράμμισε ότι είναι απαραίτητο να δημιουργηθεί ένα ευρύ δίκτυο επικοινωνίας με τον απόδημο ελληνισμό, ιδίως με Έλληνες καθηγητές και ερευνητές σε διεθνή ερευνητικά κέντρα. Ο ίδιος ανέφερε ότι έχει ήδη επισκεφθεί ορισμένα από αυτά τα ινστιτούτα, που παρέχουν mentoring στην προσπάθεια αυτή, σε συνδυασμό με τα ελληνικά πανεπιστήμια και ερευνητικά εργαστήρια. Ολοκληρώνοντας την ομιλία του, ο υπουργός Εθνικής Άμυνας τόνισε ότι η αριθμητική διαφορά με τη γειτονική χώρα επιβάλλει στην Ελλάδα να μην αρκεστεί στην ποσοτική ισορροπία, αλλά να επιδιώξει ένα εντυπωσιακό άλμα τεχνολογίας και αντίληψης. Μόνο έτσι, όπως είπε, μπορεί να διασφαλιστεί μια αξιόπιστη αποτροπή και ένα σταθερό αίσθημα ασφάλειας για τη χώρα και τους πολίτες της.