Αναθεωρώντας τις σχέσεις των συζύγων

Γράφει η Ευτυχία Παπούλια

Κοινωνιολόγος

 Οι όρκοι αιώνιας αγάπης και  αφοσίωσης πριν τον γάμο είναι ένα κατά συνθήκη ψεύδος

Μαξ Νορντάου       

Η νύφη ήταν ξεκάθαρη: Αν έτριβε την γαμήλια τούρτα στο πρόσωπό της, ένα έθιμο συνηθισμένο στην Αμερικάνικη κοινωνία, θα τον χώριζε. Φαίνεται όμως εκείνη δεν κατάφερε να του μεταφέρει την αποφασιστικότητά της να πραγματοποιήσει την απειλή της. Τι κι αν εκείνος την διαβεβαίωσε πως θα σεβαστεί την επιθυμία της; Δεν κράτησε τον λόγο του, θεωρώντας πως η αντίδρασή της από έναν αιφνιδιασμό “θα έβγαζε περισσότερο γέλιο” – όπως λένε και οι σκηνοθέτες- απ’ ότι η επανάληψη του εθίμου. Αυτή όμως η προσδοκία του γαμπρού τελικά δεν εκπληρώθηκε. Εκείνη άλλαξε χρώμα, πάγωσε για λίγα δευτερόλεπτα… και μετά σηκώθηκε κι έφυγε, αφήνοντάς τους όλους σύξυλους. Την άλλη μέρα πήγε και κατέθεσε αίτηση… διαζυγίου! Είναι περιττό να πούμε πως κάποιοι την δικαίωσαν απόλυτα ενώ άλλοι θεώρησαν υπερβολική την αντίδρασή της.

Ένα παρόμοιο γεγονός, που διέλυσε έναν θρησκευτικό γάμο πριν ακόμη τελειώσει το μυστήριο, συνέβη πριν λίγο καιρό στον Πύργο της Ηλείας, με αφορμή κι εδώ ένα έθιμο: Όταν ο παπάς εκφωνεί την γνωστή.. προτροπή του Ευαγγελίου “η δε γυνή να φοβήται τον άνδρα”, η νύφη συνηθίζεται να πατά το πόδι του γαμπρού στέλνοντάς του το μήνυμα πως κάτι τέτοιο δεν θα συμβεί κι’ ας το έχει υπ’ όψιν του… Όμως στην περίπτωσή μας αυτό δεν έπιασε και… ποιος είδε τον γαμπρό και δεν φοβήθηκε! Διαδραματίστηκαν σκηνές απείρου κάλλους το μυστήριο διακόπηκε, συνεχίστηκε ωστόσο αργότερα κεκλεισμένων των θυρών αφού αποχώρησαν οι προσκεκλημένοι. Η συνέχεια δόθηκε στο Αστυνομικά Τμήμα της περιοχής και ίσως είναι θέμα χρόνου και το διαζύγιο.

Το προφανές κοινό στοιχείο αυτών των περιπτώσεων είναι ο ευτελισμός και η προσβολή στο πρόσωπο της νύφης, ασελγώντας στην ομορφιά της η οποία είναι και το βασικό της όπλο να ασκεί εξουσία στον άνδρα, κάτι που εκείνος δεν…επιτρέπει. Στην δεύτερη περίπτωση ο ευτελισμός  της γυναίκας είναι ακόμη πιο ταπεινωτικός αφού η Εκκλησία μας προτρέπει ευθέως την γυναίκα “να φοβήται τον άνδρα” ως τον μόνο τρόπο για να διασφαλίζεται η γαλήνη στην οικογένεια. Βέβαια διευκρινίζει πως δεν πρόκειται για φόβο αλλά για σεβασμό προς τον άνδρα χωρίς ωστόσο την συγκεκριμένη εκείνη στιγμή να προτρέπει και τον άνδρα σε κάτι ανάλογο.

Μπορεί αυτές οι προτροπές της Εκκλησίας μας να ηχούν περίεργα για την εποχή μας, κατάλοιπα της Τουρκοκρατίας, ήταν όμως μια ηθική βάση πάνω στην οποία στηρίχτηκαν οι οικογένειες των περασμένων γενιών. Δεν ήταν το καλύτερο, ήταν όμως κάτι. Και όπως αναφέρουν άνθρωποι μεγάλης ηλικίας, τα διαζύγια ήταν κάτι το αδιανόητο και η καταπίεση της γυναίκας απ’ τον άνδρα είναι ένας μύθος. Οι σύζυγοι είχαν διακριτούς ρόλους και ο αγώνας για την επιβίωση δεν άφηνε χρόνο για ενδοοικογενειακές διαμάχες. Παρόλα αυτά, η γυναίκα θεωρούσε υποχρέωσή της να σέβεται τον άνδρα της κι όχι φυσικά να τον φοβάται.

Σήμερα, τέτοιες προτροπές που κάποτε κρατούσαν την συνοχή της πολυμελούς οικογένειας, δεν βρίσκουν απήχηση. Και από τότε μέχρι σήμερα όπου ο γάμος και το διαζύγιο συμβαίνουν… την ίδια μέρα, χρειάζεται να επαναπροσδιορίσουμε τις σχέσεις όχι μόνο των συζύγων αλλά και όλων των μελών της οικογένειας μεταξύ τους. Έχει σημασία οι μέλλοντες σύζυγοι να αποδεχτούν εξ υπαρχής πως ο γάμος δεν είναι η επισφράγιση του έρωτά τους και πως οι όρκοι αιώνιας αγάπης και αφοσίωσης που πιθανώς ανταλλάσσονται, δεν είναι εγγύηση για μια αρμονική σχέση μεταξύ τους, ούτε όμως και με τα παιδιά που θα φέρουν στον κόσμο.

Όσο κι αν ο γάμος και η οικογένεια περιορίζουν την προσωπική ελευθερία, ένα μέρος απ’ αυτήν παραμένει αυστηρά προσωπικό. Και η διαχείριση αυτής της ελευθερίας πρέπει να γίνεται διακριτικά, χωρίς να προσβάλλει την αξιοπρέπεια του άλλου συζύγου αλλά και της οικογένειας γενικότερα. Ο καθένας από τους συζύγους πρέπει να βάζει και τις κόκκινες γραμμές συμπεριλαμβανομένης και της ‘απιστίας’, η υπέρβαση των οποίων απ’ τον άλλο θα σημάνει και την αρχή του τέλους για την σχέση και τον γάμο τους.

Άλλωστε είναι γνωστό πως η απιστία, ιδίως των ανδρών, δεν είναι ο λόγος που διαλύονται οι οικογένειες, όταν ο άνδρας είναι απόλυτα εντάξει απέναντι στις υποχρεώσεις του αλλά και στην ίδια την σύζυγό του. Κι αυτό γιατί σε πολλές περιπτώσεις η γυναίκα νιώθει την συνενοχή της που αρνείται να παίξει τον ‘ρόλο’ της ερωμένης, όπως συνωμοτικά εξομολογούνται πολλοί άνδρες μεταξύ τους. Έχει επέλθει συναισθηματική ρήξη από την πλευρά της γυναίκας με τον άνθρωπο που κάποτε λάτρεψε, ωστόσο μετά από κάποια χρόνια έφτασε στο σημείο να τον αποστρέφεται χωρίς να περνά απ’ το μυαλό της η σκέψη για διαζύγιο, κάτι που θα ήταν καταστροφικό για τα παιδιά κυρίως όσο αυτά εξακολουθούν να πηγαίνουν στο σχολείο.

Το συναίσθημα αυτό, της αποστροφής του άνδρα είναι ένα κοινό μυστικό για πολλές γυναίκες, χωρίς να απαλλάσσεται απ’ την ευθύνη και ο ίδιος ο άνδρας για την διαχείριση σε τόσο ευαίσθητα θέματα “επικοινωνίας” μεταξύ των συζύγων. Σήμερα οι περισσότερες οικογένειες δεν καταστρέφονται ούτε απ’ την απιστία, ούτε από περιουσιακές διαφορές, ούτε ακόμη από κάποια αναντιστοιχία στην συνεισφορά για την κάλυψη των αναγκών διαβίωσης.

Εκείνο που καταστρέφει ανεπανόρθωτα την οικογενειακή γαλήνη είναι οι λεκτικές διαμάχες όταν οι σύζυγοι που έχουν συναισθηματικά πλέον απομακρυνθεί μεταξύ τους κάθονται πολλές ώρες μαζί στο σπίτι και επιδίδονται σε ανερμάτιστη λεκτική βία ο ένας απέναντι του άλλου. Κάτι που μπορεί να αποφευχθεί με το… πάτημα ενός κουμπιού που θα κλείνει το στόμα και δεν θα λέει τίποτα όταν δεν έχει κάτι καλό να πει, όπως επιτάσσει μια παλιά ανατολίτικη σοφία. Και να βγουν έξω και να αξιοποιήσουν δημιουργικά αυτό το μικρό αλλά πολύτιμο κομμάτι της προσωπικής τους ελευθερίας με όποιο τρόπο εκείνοι επιλέξουν. Χρειάζεται μια αναθεώρηση στις σχέσεις των συζύγων μεταξύ τους για να διατηρηθεί η συνοχή της οικογένειας και της ίδιας της κοινωνίας εν τέλει… Όχι αύριο. Χθες.