Αλέξης Τσίπρας: Επιστροφή χωρίς φόρα

Η είδηση έσκασε σαν καψούλι καπνού στην είσοδο της Βουλής: ο Αλέξης Τσίπρας παραιτείται από το βουλευτικό αξίωμα μετά από 16 χρόνια στα έδρανα. Όχι από την πολιτική. Από την καρέκλα. Το μήνυμα είναι καθαρό: «επιστρέφω στην κοινωνική δράση». Η υποσημείωση, όμως, είναι πιο ενδιαφέρουσα: η επιστροφή αυτή δεν έχει αναγκαστικά φόρα. Οι συνθήκες ωριμάζουν, αλλά το έδαφος γλιστρά — και ο κίνδυνος σκουντουφλήματος είναι υπαρκτός. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο πρώην πρωθυπουργός τηλεφώνησε νωρίς το πρωί στον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ Σωκράτη Φάμελλο και στον πρόεδρο της Βουλής Νικήτα Κακλαμάνη για να γνωστοποιήσει την απόφασή του. Η αλυσίδα εκπλήξεων ξετυλίχτηκε αμέσως: στην Κουμουνδούρου δεν έχει καν συζητηθεί αν θα ανασταλεί η κομματική του ιδιότητα, ενώ ακόμη και πρόσωπα εξ απορρήτων βρέθηκαν να ενημερώνονται την τελευταία στιγμή. Βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ κρατούν σφιχτά τα χαρτιά τους, την ώρα που το επίσημο μήνυμα είναι «συνεχίζουμε κανονικά».

Ο Σωκράτης Φάμελλος, χαμογελαστός μεν κατά την άφιξή του στη Βουλή, απέφυγε κάθε σχόλιο. Κι αυτό ενώ είχε ήδη κινήσει διαδικασίες: απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής το Σαββατοκύριακο, και σήμερα επιστολή προς τους αρχηγούς της αντιπολίτευσης για κοινή πρωτοβουλία απόσυρσης του αντεργατικού νομοσχεδίου. Το κόμμα επιμένει: στο πλευρό των εργαζομένων, για συλλογικές συμβάσεις και δικαιώματα.

Στην ανάρτησή του, ο Τσίπρας μίλησε για «απόφαση συνείδησης»: δεν θέλει να συμμετέχει τυπικά σε μια Βουλή «δημοκρατικά απογυμνωμένη», αλλά ούτε εγκαταλείπει την πολιτική. «Εγκαταλείπω την ασφάλεια των ορεινών εδράνων… επιστρέφω στην ελπιδοφόρα ανασφάλεια της κοινωνικής δράσης», έγραψε, στέλνοντας και γέφυρα προς τους πρώην συντρόφους: «δεν θα είμαστε αντίπαλοι… ίσως ταξιδέψουμε πάλι μαζί». Το πρακτικό αποτύπωμα της παραίτησης είναι άμεσο. Την έδρα αναλαμβάνει ο Θοδωρής Δρίτσας, ο οποίος δήλωσε ευθέως: «Θα κρατήσω την έδρα — δεν υπάρχει άλλη επιλογή». Καθώς ανήκει ήδη στη Νέα Αριστερά, ο ΣΥΡΙΖΑ μένει με 25 βουλευτές (από 26), ενώ η Νέα Αριστερά ανεβαίνει σε 12 και γίνεται πέμπτη κοινοβουλευτική δύναμη. Ακόμη κι αν δεν την κρατούσε ο Δρίτσας, οι επόμενοι επιλαχόντες, Νίκος Μπελαβίλας και Κατερίνα Λογοθέτη, βρίσκονται επίσης στη Νέα Αριστερά — άρα το αποτέλεσμα ήταν προδιαγεγραμμένο.

Ο Σωκράτης Φάμελλος είχε δηλώσει μόλις πριν λίγες εβδομάδες στη ΔΕΘ ότι «ο κ. Τσίπρας είναι πολύτιμο κεφάλαιο για την Ελλάδα και πολύτιμος συμπαραστάτης στην προσπάθεια για την Προοδευτική Ελλάδα», αποκλείοντας κάθε σενάριο κατακερματισμού. Σήμερα, η σιωπή του μαρτυρά την αμηχανία ενός κόμματος που βλέπει τον πρώην ηγέτη του να χαράζει νέα τροχιά, χωρίς ακόμη προορισμό. Από την άλλη, η Νάντια Γιαννακοπούλου από το ΠΑΣΟΚ υποστήριξε ότι η παραίτηση δεν την αιφνιδίασε, τονίζοντας πως το κόμμα της δεν έχει να φοβηθεί τίποτα από μια πιθανή νέα πολιτική πρωτοβουλία του πρώην πρωθυπουργού. Ο Χρήστος Γιαννούλης, κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ, σημείωσε ότι η κίνηση του Τσίπρα είναι «προοίμιο πολιτικής απόφασης για το μέλλον του», ενώ ο υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Φλωρίδης σχολίασε ειρωνικά πως «άντε πάλι από την αρχή, στο πεζοδρόμιο», παραπέμποντας στον Μαρξ και την «επαναλαμβανόμενη ιστορία ως φάρσα».

Ο Πολάκης εύχεται «καλές θάλασσες» με αφορμή την ατάκα του πρώην πρωθυπουργού: «Και ίσως σύντομα να ταξιδέψουμε πάλι μαζί σε πιο όμορφες θάλασσες»  ενώ σημειώνει πως το «καράβι του ΣΥΡΙΖΑ τους έχει τους στόχους, έκανε και την πρόταση για την προοδευτική συνεργασία». Κατέληξε στο ότι «όλοι θα κριθούν στις πράξεις και όχι στις προθέσεις».

Ο ίδιος ο Τσίπρας πάντως φρενάρει τα σενάρια για άμεση ίδρυση κόμματος. «Η συζήτηση για νέο κόμμα γίνεται ερήμην μου», είπε σε φοιτητές στη Σορβόννη, υπογραμμίζοντας ότι αυτή τη στιγμή προτεραιότητα έχει το βιβλίο του. Ωστόσο, δεν κλείνει τις πόρτες. Μιλά για μια περίοδο «αφουγκρασμού» της κοινωνίας, για μια φάση στην οποία επιθυμεί να κατανοήσει εκ νέου τις ανάγκες της βάσης. Υποδεικνύει δύο δρόμους πολιτικής αλλαγής: είτε συνεργασία μεταξύ των δυνάμεων της Αριστεράς και της Κεντροαριστεράς, είτε συνολική ανασύνθεση του πολιτικού τοπίου.

Στη Σορβόννη έδωσε και σαφή ιδεολογικό τόνο, απαντώντας σε όσους τον κατηγόρησαν για απομάκρυνση από την Αριστερά. «Η Αριστερά είναι χρήσιμη, ακόμη περισσότερο στα δύσκολα», είπε, ζητώντας μια Αριστερά που δεν το βάζει στα πόδια και παλεύει για δίκαιη κατανομή των βαρών. Αναφέρθηκε μάλιστα στον οικονομολόγο Γκαμπριέλ Ζουκμάν και στην ανάγκη ενός σύγχρονου φόρου στον μεγάλο πλούτο.

Η επιλογή εξόδου από τη Βουλή χαρίζει στον Τσίπρα ελευθερία κινήσεων, αλλά του αφαιρεί ταυτόχρονα θεσμική ορατότητα. Ο ΣΥΡΙΖΑ προσπαθεί να ξαναβρεί τον αντιπολιτευτικό του ρόλο, ενώ ο Τσίπρας επιχειρεί να ξανασυναντήσει την κοινωνία μέσα από μια πιο άμεση, εξωθεσμική σχέση. Όμως δύο εμπόδια παραμένουν: το κουρασμένο ακροατήριο που έχει χορτάσει από προαναγγελίες «εξελίξεων» και η απώλεια της κοινοβουλευτικής έδρας, που ενισχύει τους εσωκομματικούς ανταγωνιστές του και μετατοπίζει το προοδευτικό επίκεντρο αλλού. Ο πρώην πρωθυπουργός αποχωρεί για να επιστρέψει. Το στοίχημα, ωστόσο, είναι αν αυτή η επιστροφή θα αποδειχθεί βηματισμός ή σκουντούφλημα. Γιατί το πολιτικό έδαφος είναι πιο ρευστό από ποτέ — και σε μια τέτοια στιγμή, η φόρα χωρίς σταθερό πάτημα μπορεί να σε φέρει εκτός πορείας, πριν προλάβεις να ξαναμπείς στο παιχνίδι.