Αξιολόγηση στο Δημόσιο 2025: Μπόνους αποδοτικότητας και στοχοθεσία με S.M.A.R.T. πρότυπα

Η συζήτηση για την αξιολόγηση στον δημόσιο τομέα βρίσκεται ξανά στο επίκεντρο, με αφορμή την πρόταση του πρωθυπουργού για τη συνταγματική της κατοχύρωση – ένα αίτημα που αναδείχθηκε μετά την τραγωδία στα Τέμπη. Την ίδια στιγμή, το Υπουργείο Εσωτερικών ολοκληρώνει τον κύκλο αξιολόγησης για το 2024, βάσει του νέου συστήματος που τέθηκε σε εφαρμογή το προηγούμενο έτος και φέρνει σημαντικές αλλαγές. Αν και η αξιολόγηση υποτίθεται ότι εφαρμόζεται ετησίως, τα δεδομένα του 2023 δείχνουν πως η πραγματικότητα συχνά αποκλίνει από την πρόθεση. Από τις 166.350 αξιολογήσεις που υποβλήθηκαν, σχεδόν 40.000 υπάλληλοι χαρακτηρίστηκαν αυθαίρετα ως «υψηλής απόδοσης».

Ωστόσο, μέσω των εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης που πλέον αξιοποιεί το υπουργείο, διαπιστώθηκε ότι μεγάλο μέρος αυτών δεν πληροί τα θεσπισμένα κριτήρια, με αποτέλεσμα να απορριφθούν. Από το σύνολο των 595.676 μονίμων υπαλλήλων, περίπου 189.000 εμπίπτουν στο νέο σύστημα αξιολόγησης – δηλαδή υπάλληλοι και προϊστάμενοι πλην ενστόλων, κληρικών, εκπαιδευτικών και πανεπιστημιακών. Το υπουργείο, με τη βοήθεια τεχνητής νοημοσύνης, εντόπισε ότι μόνο 4.259 υπάλληλοι πληρούν πραγματικά τις προϋποθέσεις υψηλής απόδοσης, ενώ 1.390 υπάλληλοι αξιολογήθηκαν με χαμηλές επιδόσεις, καθώς απέτυχαν σε τουλάχιστον τρία από τα εννέα βασικά κριτήρια. Για εκείνους που υστερούν, ενεργοποιείται ένα πλέγμα υποστήριξης μέσω εκπαιδευτικών προγραμμάτων προσαρμοσμένων στις προσωπικές ανάγκες κάθε υπαλλήλου. Μέχρι σήμερα έχουν σχεδιαστεί 3.941 εκπαιδευτικά προγράμματα, ικανοποιώντας πάνω από 68.000 αιτήματα επιμόρφωσης, ενώ χιλιάδες άλλοι βρίσκονται σε διαδικασία επιμόρφωσης.

Μπόνους αποδοτικότητας και στοχοθεσία με S.M.A.R.T. πρότυπα

Ένα από τα νέα κίνητρα για αύξηση της αποδοτικότητας είναι το μπόνους παραγωγικότητας, το οποίο από φέτος διευρύνεται. Θα αποδίδεται εφάπαξ και μπορεί να φτάσει έως το 15% του ετήσιου βασικού μισθού, υπό την προϋπόθεση επίτευξης συγκεκριμένων και μετρήσιμων στόχων. Η αξιολόγηση αυτών των στόχων γίνεται από την Επιτροπή Κινήτρων και Ανταμοιβής, με βάση τις ετήσιες προτεραιότητες κάθε υπουργείου. Οι στόχοι καθορίζονται πλέον με βάση τις διεθνώς αναγνωρισμένες αρχές S.M.A.R.T. (Specific, Measurable, Achievable, Relevant, Time-bound), που διασφαλίζουν ότι κάθε δράση είναι συγκεκριμένη, ρεαλιστική και χρονικά οριοθετημένη.

180.000 στόχοι, λίγες υπερβάσεις – Η απόδοση σε αριθμούς

Το νέο σύστημα υποχρεωτικής στοχοθεσίας τέθηκε για πρώτη φορά σε πλήρη εφαρμογή το 2023. Οι περίπου 25.000 προϊστάμενοι των 1.400 οργανικών μονάδων του Δημοσίου έθεσαν 180.000 στόχους. Από την ανάλυση των δεδομένων προκύπτει ότι έχει καταχωρηθεί μέτρηση στο 90% αυτών των στόχων, ενώ υπέρβαση καταγράφεται μόνο στο 11%. Στον αντίποδα, το 4% εμφανίζει απόδοση κάτω του 50%. Η τελική αξιολόγηση των προϊσταμένων βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στον βαθμό υλοποίησης των στόχων των οργανικών μονάδων. Ήδη έχει ξεκινήσει η δειγματοληπτική επαλήθευση των στοιχείων, ώστε να τεκμηριωθεί η πραγματική απόδοση και να αποφευχθούν φαινόμενα «διοικητικής ωραιοποίησης».

Σύμφωνα με τα στοιχεία, ο e-ΕΦΚΑ βρέθηκε στην κορυφή όσον αφορά την επίτευξη στόχων. Ακολουθούν οι οργανικές μονάδες του Υπουργείου Πολιτισμού, του Υπουργείου Παιδείας, του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, της Επιθεώρησης Εργασίας, της Περιφέρειας Κρήτης, του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας, της Περιφέρειας Αττικής και του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας. Παράλληλα με την αξιολόγηση, το Υπουργείο Εσωτερικών εισάγει τον θεσμό του Συμβούλου Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού, με τους πρώτους 40 να αναμένεται να τοποθετηθούν σε υπουργεία και μεγάλους ΟΤΑ. Ο ρόλος τους είναι να στηρίζουν τους υπαλλήλους αλλά και τους προϊσταμένους στην εφαρμογή των νέων εργαλείων αξιολόγησης και ανάπτυξης δεξιοτήτων. Όπως τονίζει η υφυπουργός Εσωτερικών Βιβή Χαραλαμπογιάννη, «πλέον οι στόχοι τίθενται με ακρίβεια και με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα, ώστε η δημόσια διοίκηση να υπηρετεί αποτελεσματικά τους πολίτες και το κοινωνικό συμφέρον».