Παιδιά και διαδίκτυο: Viral καμπάνια αποκαλύπτει τους κινδύνους του sharenting

Μια ανησυχητική πραγματικότητα φέρνει στο φως νέα γαλλική μελέτη της Fondation pour l’Enfance: το μισό από το υλικό παιδιών που κυκλοφορεί σε σκοτεινά φόρουμ παιδικής πορνογραφίας είχε αρχικά αναρτηθεί από τους ίδιους τους γονείς στα social media. Ένα εύρημα που καταδεικνύει πόσο εύκολα η καθημερινή οικογενειακή έκθεση στο διαδίκτυο μπορεί να μετατραπεί σε εργαλείο εγκληματικών δικτύων. Στο πλαίσιο αυτό, η ιρλανδική Αρχή Προστασίας Δεδομένων (DPC) κυκλοφόρησε ένα βίντεο–καμπάνια που έγινε παγκοσμίως viral, με τίτλο «Pause before you post». Η διαφήμιση στοχεύει να ταρακουνήσει τους γονείς και να τους κάνει να συνειδητοποιήσουν πόσα προσωπικά δεδομένα των παιδιών τους αποκαλύπτουν — συχνά χωρίς να το αντιλαμβάνονται.

Στο σποτ πρωταγωνιστεί η 8χρονη Éabha, που επισκέπτεται ένα εμπορικό κέντρο με τους γονείς της. Ξαφνικά, άγνωστοι άνθρωποι γνωρίζουν το όνομά της, την ημερομηνία γέννησής της, το πρόγραμμά της, ακόμη και την ώρα που ο πατέρας της συνηθίζει να αργεί να την παραλάβει από τις προπονήσεις. Πληροφορίες που κανείς δεν θα έπρεπε να γνωρίζει — πέρα από την οικογένεια. Το πιο ανατριχιαστικό σημείο είναι η στιγμή που ένας άγνωστος άνδρας αποθηκεύει στο κινητό του φωτογραφίες της μικρής, οι οποίες είχαν αρχικά ανέβει στα κοινωνικά δίκτυα από τον πατέρα της. Η οικογένεια αντιλαμβάνεται τότε πόσο γυμνή μπορεί να αφήσει ένα παιδί η υπερέκθεση στο διαδίκτυο. Το μήνυμα της DPC είναι ξεκάθαρο: «Κάθε ανάρτηση για τη ζωή του παιδιού σου, μπορεί να καταλήξει σε λάθος χέρια. Σταμάτα πριν ποστάρεις».

Το sharenting και οι πραγματικοί κίνδυνοι

Ο όρος sharenting περιγράφει την τάση των γονιών να μοιράζονται υπερβολικά πολλές λεπτομέρειες για τα παιδιά τους — από φωτογραφίες και βίντεο, έως σχολεία, φίλους και καθημερινές συνήθειες. Όλα αυτά δημιουργούν ένα ψηφιακό «προφίλ» του παιδιού που μπορεί να χρησιμοποιηθεί: για στοχοποίηση από παιδόφιλους, για πλαστοπροσωπία, για ψηφιακή παρακολούθηση, ακόμη και για μελλοντικό εκφοβισμό. Η καμπάνια έχει ήδη ξεπεράσει το ένα εκατομμύριο εμφάνιση στο Instagram, προκαλώντας χιλιάδες συζητήσεις για τα όρια της γονεϊκής έκθεσης. Πολλοί χρήστες επαινούν το βίντεο, άλλοι παραδέχονται πως θα αλλάξουν συνήθειες, ενώ αρκετοί επισημαίνουν influencers που χρησιμοποιούν τα παιδιά τους ως «περιεχόμενο».

Ο Μικ Μόραν, ένας από τους πιο έμπειρους Ευρωπαίους ειδικούς στην καταπολέμηση υλικού παιδικής κακοποίησης, τονίζει ότι καμία ανάρτηση δεν είναι πραγματικά ασφαλής: «Δεν γνωρίζουμε ποτέ ποιος βλέπει μια φωτογραφία, ούτε πώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί. Γι’ αυτό οι γονείς πρέπει να είναι εξαιρετικά προσεκτικοί». Ο ίδιος επισημαίνει ότι, εφόσον οι γονείς επιλέξουν να ανεβάζουν εικόνες των παιδιών τους, οι λογαριασμοί τους πρέπει να είναι ιδιωτικοί, με αυστηρά περιορισμένο κοινό. Η Ιρλανδική Αρχή Προστασίας Δεδομένων υπενθυμίζει ότι τέτοιες αναρτήσεις μπορεί να επηρεάσουν το παιδί και στο μέλλον: από πιθανό σχολικό εκφοβισμό μέχρι δυσκολίες σε σπουδές και επαγγελματική πορεία λόγω της ψηφιακής «κληρονομιάς» που άθελά τους δημιουργούν οι γονείς.