Βολικά ψέματα 

Γράφει η Ευτυχία Παπούλια

Κοινωνιολόγος

Το μεγαλύτερο λάθος είναι να μην κάνεις τίποτα επειδή δεν μπορείς να κάνεις πολλά. Κάνε ό,τι μπορείς.

Sydney Smith

Η εποχή μας είναι στραμμένη περισσότερο από ποτέ στην εικόνα που προβάλλουμε προς τα έξω. Δημόσια πρόσωπα που εκτίθενται στα κοινωνικά δίκτυα, στιγμές που μετατρέπονται σε σύμβολα και ιστορίες που ταξιδεύουν με ταχύτητα, καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τον εαυτό μας. Μέσα σε αυτή τη διαρκή ροή μηνυμάτων, η ιδέα του να αποδέχεσαι αυτό που είσαι, παρουσιάζεται συχνά σαν πράξη ελευθερίας. Όμως, πίσω από τη λάμψη και τα χειροκροτήματα, υπάρχει ένας σοβαρός κίνδυνος: η ίδια η έννοια, να καταντήσει άλλοθι για ακινησία. Μια πολύ αγαπημένη στο κοινό παρουσιάστρια, που εδώ και χρόνια αδιαφορεί για τα κακεντρεχή σχόλια για το βάρος της και ποζάρει συχνά με μαγιό για να ενισχύσει το μήνυμά της, αποκάλυψε ότι γυναίκες την πλησίασαν και της είπαν πως χάρη στη στάση της τόλμησαν να φορέσουν για πρώτη φορά μαγιό. Το γεγονός συγκίνησε και ανέδειξε πόσο μεγάλη μπορεί να είναι η δύναμη μιας προσωπικής στάσης.

Το μήνυμα είναι τρυφερό, όμως κρύβει μια παγίδα: η δύναμη αυτή δεν μπορεί να είναι το θεμέλιο της προσωπικής μας σιγουριάς. Όταν η αυτοεκτίμησή μας στηρίζεται αποκλειστικά σε άλλους, μένει εύθραυστη. Αν αύριο το πρόσωπο που μας ενέπνευσε εξαφανιστεί από το προσκήνιο, τι θα απογίνουμε; Θα επιστρέψουμε ξανά στην αμφιβολία; Η παρηγοριά που βρίσκουμε στην ομοιότητα είναι ανθρώπινη, αλλά συχνά παραπλανητική. Μας ηρεμεί το αίσθημα ότι πολλοί είναι σαν κι εμάς. Όμως η πρόοδος δεν έρχεται από το πλήθος που μας μοιάζει· έρχεται από εκείνους που μας ξεβολεύουν με τη στάση τους. Από όσους έδειξαν συνέπεια, πειθαρχία και καθημερινή προσπάθεια. Αυτοί έχουν να μας μάθουν πώς μια δύσκολη συνθήκη μπορεί να μετατραπεί σε δύναμη.

Το βλέπουμε και σε άλλα πεδία. Γυναίκες κοντά στα σαράντα που δεν έχουν γίνει μητέρες βρίσκουν ανακούφιση στο ότι πολλές άλλες μοιράζονται την ίδια εμπειρία. Όμως η μαζικότητα δεν φέρνει λύση – παγιώνει το αδιέξοδο. Αν το ζήτημα αφορούσε λίγες, θα φαινόταν πιο καθαρά η ανάγκη για δράση, για αναζήτηση λύσεων. Όταν όμως αφορά πολλές, γίνεται σχεδόν κανονικότητα και το κίνητρο αδυνατίζει. Η ελπίδα λιγοστεύει, μιας και η αδράνεια βρίσκει βολικό καταφύγιο στην πλειοψηφία.

Ανάλογες δικαιολογίες προβάλλουμε και στο πεδίο της υγείας. Είναι εύκολο να λέμε πως η στρεσογόνα καθημερινότητα δεν μας αφήνει να προσέξουμε τη διατροφή μας, ότι η δουλειά τρέχει ασταμάτητα ή ότι η μητρότητα δεν επιτρέπει χρόνο για άσκηση. Αυτές οι συνθήκες είναι πραγματικές, αλλά γίνονται άλλοθι που μας εμποδίζει να δούμε την ουσία. Η απάντηση σε όλες αυτές τις δικαιολογίες είναι οι ίδιοι οι άνθρωποι που, μέσα στην ίδια πίεση, κατάφεραν να φροντίσουν το σώμα, το πνεύμα, τη ζωή τους. Εκείνοι που έβαλαν τη σωματική και ψυχική υγεία τους πάνω από τις προφάσεις, που βρήκαν χρόνο έστω και λίγο κάθε μέρα, που με σταθερότητα έκτισαν ένα καλύτερο αύριο.

Κι εδώ αναδεικνύεται μια μεγάλη αλήθεια: Όσοι αγαπούν πραγματικά τη ζωή, αγαπούν και τον εαυτό τους. Δεν το δείχνουν με πρόχειρη παρηγοριά ή με μηνύματα στιγμιαίας αποδοχής, αλλά με πράξεις καθημερινής φροντίδας. Δεν «ξοδεύουν» τις δυνάμεις τους σε άλλοθι, τις αποταμιεύουν για το μέλλον. Είναι η επιλογή να τρέφεις το σώμα σου με σεβασμό, να γυμνάζεσαι για να έχεις αντοχή, να βάζεις μικρούς στόχους που συσσωρεύονται σε μια καλύτερη ζωή. Αυτοί οι άνθρωποι επενδύουν σήμερα για να θερίσουν αύριο. Και αποδεικνύουν ότι η πρόοδος είναι εφικτή, ακόμη κι όταν οι συνθήκες φαίνονται αντίξοες.

Η ανακούφιση που χαρίζουν οι εύκολες δικαιολογίες είναι σύντομη, σαν χάδι που κρατά μια στιγμή και μετά αφήνει το κενό όπως πριν. Η ουσιαστική αξία βρίσκεται στην ειλικρίνεια: να αντικρίσουμε τον εαυτό μας όπως είναι και να παραδεχτούμε με γενναιότητα ότι θέλουμε κάτι καλύτερο. Όταν αγαπάμε αυτό που είμαστε αλλά ταυτόχρονα τολμάμε να ομολογήσουμε ότι δεν μας αρκεί, έχουμε ήδη διανύσει τη μισή διαδρομή.

Από εκεί και πέρα, ο δρόμος γίνεται στενός και απαιτητικός. Οι περισσότεροι θα μείνουν στη γλυκιά ασφάλεια της γκρίνιας, θα αναζητήσουν παρέα σε όσους λένε τα ίδια και μένουν ακίνητοι. Εκείνος όμως που θα διαλέξει να περπατήσει πιο μόνος, να αφήσει πίσω του τις έτοιμες εξηγήσεις και να επενδύσει στη δική του πορεία, θα βρει στο τέλος κάτι πιο σταθερό: μια ζωή που προχωρά. Γιατί η αποδοχή είναι το ξεκίνημα, όχι το τέρμα. Είναι η βάση πάνω στην οποία μπορείς να σταθείς για να προχωρήσεις. Κι αν κάθε μέρα προσθέτεις ένα μικρό βήμα, το μέλλον παύει να μοιάζει με βάρος και γίνεται προοπτική. Είναι η απόδειξη ότι μπορείς να γίνεις κάτι περισσότερο από αυτό που νόμιζες χθες.